فارسیکارکردهای اجرایی در کودکان و ارتباط آن با موفقیت تحصیلی
کارکردهای اجرایی یا عملکردهای اجرایی به مجموعه توانایی‌های ذهنی گفته می‌شود که عمدتا توسط قشر فرونتال مغز پردازش و کنترل می‌شود. حافظه فعال و کنترل بازداری از جمله مهمترین توانایی‌های مربوط به کارکردهای اجرایی هستند. عملکردهای اجرایی نقش بسیار مهمی در جنبه‌های مختلف زندگی انسان دارد. پیشرفت تحصیلی، موفقیت‌های شغلی و حتی روابط مختلف عاطفی و اجتماعی ما ارتباط مستقیمی با کارکردهای اجرایی دارند. به طور ویژه موفقیت تحصیلی دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنها در طی سال‌های تحصیل ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با توانایی آنها در کارکردهای اجرایی یا عملکردهای اجرایی دارد.
از بین عملکردهای اجرایی دو توانایی حافظه فعال و کنترل بازداری بیشترین نقش را در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارند. به همین دلیل دانشگاه‌ها و گروه‌های تحقیقاتی زیادی در کشورهای مختلف روی ارتباط کارکردهای اجرایی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و موفقیت‌های تحصیلی گروه‌های مختلف دانش آموز و دانشجو کار می‌کنند. ارتباط عملکردهای اجرایی با موفقیت تحصیلی و اثر تقویت کارکردهای اجرایی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یکی از موضوعات مهم در این راستا است. از آنجا که بسیاری از توانایی‌های مغزی از جمله عملکردهای اجرائی مغز وابسته به فرهنگ و ارزش‌ها و سیستم‌های آموزشی هستند، مطالعه بین فرهنگی کارکردهای اجرایی یکی از موضوعات جالب است.
ما در یک مطالعه بین فرهنگی که در سال 2013 منتشر شده است (اینجا بخوانید)، توانایی های کارکردهای اجرایی دانش آموزان 6 تا 11 ساله سوئدی، ایرانی، اسپانیایی و چینی و ارتباط این عملکردهای اجرایی با موفقیت تحصیلی دانش آموزان را بررسی کردیم. داده‌های مربوط به ایران را در سطح شهر کرمانشاه و با در نظر گرفتن تمام استانداردهای نمونه گیری تصادفی گردآوری نمودیم. تمام سعی و تلاش ما این بود که نمونه انتخاب شده معرف جمعیت شهر باشد. بر این اساس، مدل تصادفی به انتخاب مدارسی از الهیه، رفعتیه، وکیل آقا، جوانشیر، جعفرآباد و باغ ابریشم منجر شد و از بین این مدارس داده های 49 دانش آموز گردآوری و با یافته‌ای 3 کشور دیگر مقایسه و بررسی شد.
داده‌های به دست آمده شامل پرسشنامه کارکردهای اجرایی مخصوص والدین و معلمان بود. به این ترتیب که برای هر دانش آموز، هم معلم و هم یکی از والدین پرسشنامه عملکردهای اجرایی را پر کردند. همچنین وضعیت نمرات دانش آموزان در دو درس ریاضی و ادبیات فارسی به عنوان شاخص موفقیت تحصیلی دانش آموز در نظر گرفته شد. در نهایت توانایی دانش آموز در هوش غیرکلامی با زیرآزمون مرتبط با تصور بینائی-فضای و حافظه فعال با آزمون فراخنای حافظه آزمون هوش وکسلر اندازه‌گیری شد.
تفاوت کارکردهای اجرایی بین کشورهای مختلف
با آنالیز داده‌ها نتایج جالبی به دست آمد. نتایج از این نظر جالب بود که معمولا مطالعات علوم شناختی کمتر به صورت بین فرهنگی انجام می‌شود و فرصت مقایسه بین فرهنگ‌ها و کشورها پیش نمی‌آید. نتیجه مطالعه ما نشان داد که کارکردهای اجرایی کودکان اروپائی (سوئد و اسپانیا) در مقایسه با کودکان ایرانی و چینی بهتر است. براساس نمره دهی معلمان، توانایی حافظه فعال و کنترل بازداری کودکان سوئدی و اسپانیایی بهتر از کودکان ایرانی و چینی بود.
حافظه فعال و کنترل بازداری از مهمترین توانایی‌های مرتبط با عملکردهای اجرایی است. همچنین توانایی حافظه فعال کودکان ایرانی بهتر از کودکان چینی بود. بر اساس نمره دهی والدین، توانایی حافظه فعال و بازداری توجه در کودکان سوئدی بهتر از کودکان اسپانیایی، ایرانی و چینی بود. بین کودکان ایرانی و اسپانیایی تفاوتی مشاهده نشد و وضعیت کودکان ایرانی در حافظه فعال بهتر از کودکان چینی بود. بر این اساس کودکان چینی در مقایسه با کودکان سه کشور دیگر کارکردهای اجرایی ضعیف‌تری داشتند.
البته این نتیجه تنها بر اساس پرسشنامه عملکردهای اجرایی والدین و معلمان به دست آمده و هیچ اندازه گیری عینی انجام نشده است. این تفاوت می‌تواند ناشی از تفاوت‌های فرهنگی و سخت گیری‌های شدید موجود در فرهنگ چینی در زمینه آموزش کودکان و مهارت‌های خودتنظیمی و شناختی آنها باشد. همچنین سیستم آموزشی در کشورهای اروپایی تاکید ویژه‌ای روی مهارت‌های عمومی مانند توانایی استدلال، تفکر انتقادی و حل مساله دارند که نیازمند کارکردهای اجرایی قوی‌تر هستند.
تفاوت پسران و دختران در کارکردهای اجرایی
نتایج کلی نمونه ها نشان داد که توانایی‌های مربوط به کارکردهای اجرایی به طور کلی در دختران بهتر از پسران است و پسران اختلالات و آسیب‌های بیشتری در زمینه کارکردهای اجرایی دارند. این نتیجه بر اساس داده‌های گردآوری شده از معلمان در مورد همه کشورها صدق می‌کرد. اما وقتی داده‌های گردآوری شده از والدین ملاک مقایسه قرار گرفت نتایج برای داده‌های ایران متفاوت بود. در نمونه ایرانی، والدین نمره بهتری به پسران در مقایسه با دختران در عملکردهای اجرایی حافظه فعال و کنترل بازداری داده بودند، وضعیتی که توسط نمره دهی معلمان تایید نشده بود.
این وضعیت احتمالا ناشی از بیش برآورد کردن توانایی‌های پسران در مقایسه با دختران در فرهنگ ایرانی است. البته یافته‌های آزمون هوش وکسلر این مساله را تایید نکرد. به صورتی که توانایی‌های حافظه فعال آزمون وکسلر در دختران ایرانی بهتر از پسران بود. همچنین تفاوت معناداری بین کودکان ایرانی و سوئدی در این زمینه وجود نداشت. داده‌ای از کشورهای اسپانیا و چین در این زمینه وجود نداشت. به طور کلی مطالعات مختلف نشان داده‌اند که دختران در مقایسه با پسران وضعیت بهتری در کارکردهای اجرایی دارند. البته نمود این توانایی‌ها در پیشرفت تحصیلی بستگی به عوامل مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارد. موفقیت تحصیلی مساله مهمی است که تحت تاثیر عوامل زیادی خارج از کنترل فرد است.
ارتباط کارکردهای اجرایی با موفقیت تحصیلی
نتایج مطالعه نشان داد که نمره کارکردهای اجرایی به دست آمده از معلمان به طور معنادار با نمره دانش آموزان در ریاضی و توانایی‌های زبانی ارتباط دارد. یعنی هر چی وضعیت کارکردهای اجرایی بهتر باشد نمرات بهتری در ریاضی و درس‌های مربوط به ادبیات به دست آمده است. همچنین نمرات کارکردهای اجرایی به دست آمده از والدین به طور معنادار با عملکرد تحصیلی دانش آموزان در ریاضی ارتباط داشت. اما ارتباطی بین نمره والدین و عملکرد کودکان در ادبیات در کودکان ایرانی مشاهده نشد. این یافته احتمالا ناشی از پدیده و فاکتور مهم دوزبانگی در شهر کرمانشاه است.
توانبخشی شناختی و اثر آموزش کارکردهای اجرایی بر پیشرفت تحصیلی
بسیاری از توانایی های ذهنی را می‌توان با آموزش تقویت کرد. مهارت‌های مختلف ذهنی، شناختی و حرکتی با آموزش و تمرین و تکرار بهبود می‌یابند. توانبخشی شناختی از جمله رویکردهای موثر برای بهبود توانایی ذهنی و عملکردهای اجرایی است. اثر آموزش کارکردهای اجرایی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان در مطالعات مختلف بررسی شده است. توانبخشی شناختی در کودکان با سطح توانایی‌های مختلف ذهنی به طور قابل توجه می‌تواند باعث بهبود عملکردهای اجرایی در آنها شود. بر این اساس اثر آموزش کارکردهای اجرایی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان با کنترل دیگر عوامل مهم ثابت شده است.
سلام
دست مریزاد، عالی بود👌
فقط در اون قسمت اولش که عنوان کردین کودکان چینی نسبت به سه کشور دیگه عملکرد ضعیفی داشتن، این دیدگاه عمومی رو که خیلی از محققان اعتقاد داشتن کودکان چینی نسبت به کودکان سایر کشورها توانایی و استعداد بیشتری دارن، نقض میکنه،
فقط میتونم بپرسم اینکه دلیلش سخت‌گیریهای شدید در فرهنگ چینی رو بیان کردین یعنی چی؟
ممنون برای کامنتتون. این دیدگاه عمومی که اشاره کردین نمیدونم اساسش چیه. آیا بر اساس یافته های میدانی و اندازه گیری های عینی به دست آمده؟ در هر صورت یافته های مطالعه حاضر بر اساس امتیاز معلمان و والدین به دست آمده. و حدس تیم چینی این بوده که احتمالا به دیلیل انتظارات بالای والدین و سیستم آموزشی از کودکان، احتمالا امتیاز کمتری به کودکان داده و انتظار بیشتری از آن ها دارند.
زنده باشین
دیدگاه عمومی رو به این دلیل گفتم که در برخی مقالات یا اخباری که میخوندم اصولاً استعداد و توانایی کودکان و نوجوانان چینی رو نسبت به سایر دنیا برتر میدونستن
به همین خاطر تا جایی که من اطلاع دارم در بین عموم جامعه نیز همچین دیدگاهی به مردم القا شده…
البته جواب سوالم رو از فرمایشات جنابعالی گرفتم و اینکه طبق نظر شما انتظارات بالا و سخت‌گیریها در موردشون باعث امتیاز کم شده منطقی و قابل قبول به نظر میاد
باعرض سلام و احترام
زیبا بیان کردید که کنترل بازداری از مهم ترین عوامل در روزمره هر فردی است و نقص آن موجب اختلال در زندگی نرمال می‌شود. متأسفانه در افراد اوتیسم این مساله به شکل چشم گیری قابل مشاهده است. به طور مثال کودک من مرتب در حال صحبت کردن است و زمان سکوت یا بیان در زمان و مکان مناسب را نمی‌داند، یا موقع گرسنه شدن فکر میکنه همیشه غذا باید آماده باشه، یا اینکه در جمع یا تاکسی ناخودآگاه با صدای بلند می‌خنده و ….
با تشکر از آقای دکتر هیوا محمدی که در زمینه اوتیسم در غرب کشور تمام تلاش خود را برای فرشتگان ما کردند.