فارسیعلت لکنت زبان چیست؟
لکنت زبان یک اختلال در روانی گفتار است که معمولا بین سنین 2 تا 5 سالگی شروع شده و حدود 5 درصد از کودکان را دچار می‌کند. این مساله خانواده‌ها را دچار سردرگمی و چالش جدی می‌کند. بسیاری از والدین برای یافتن علت لکنت زبان و دلیل شروع این مشکل در فرزندشان به پزشکان مختلف مراجعه کرده و صفحه‌های متعدد اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی را جستجو می‌کنند. در بسیاری از این موارد این مراجعات و جستجوها تنها والدین را سردرگم کرده و کمکی به بهبود وضعیت کودک نخواهد کرد.
عوامل مساعد کننده ابتلا به لکنت زبان
همانطور که ذکر شد علت لکنت زبان هنوز به طور کامل مشخص نیست. اما محققان بر چندوجهی بودن علت لکنت زبان توافق دارند. به این معنی که عوامل مختلفی دست به دست هم می‌دهند تا کودک به لکنت زبان مبتلا شود. بنابراین علت لکنت زبان چندوجهی است و نباید والدین فکر خود را مشغول یافتن علت واحدی کنند، از طرفی شناخت عوامل احتمالی دخیل، کمک می‌کند تا درمانگر و والدین پیش‌بینی صحیحی از احتمال ماندگاری و خطر تثبیت لکنت زبان داشته باشند. تعدیل عوامل مهم و جدیت در پیگیری درمان با شناخت این عوامل ممکن می‌شود.
ترس به عنوان علت لکنت زبان
هرچند علت لکنت زبان هنوز ناشناخته است، اما عوامل مختلفی می‌توانند احتمال ایجاد لکنت را بیشتر کنند. از نظر علمی لکنت یک اختلال چندبعدی است و یک دلیل واحد نمی‌تواند باعث ایجاد لکنت شود. به عنوان مثال در برخی موارد، خانواده‌ها گزارش می‌کنند که لکنت با یک اتفاق ترسناک همزمان بوده است. اما تحقیقات علمی این مساله را رد می‌کند. ترس علت لکنت زبان نیست و در بدترین حالت تنها یک عامل شروع کننده است.
اگر شروع لکنت را شبیه شلیک یک گلوله در نظر بگیریم، ترس در برخی از کودکان تنها مثل ماشه تفنگ، عامل نهایی است که در انتهای عوامل مهم دیگری منجر به شروع لکنت می‌شود. در عدم حضور گلوله و باروت و اسلحه، چکاندن هیچ ماشه‌ای منجر به شلیک گلوله‌ای نمی‌شود. در مورد لکنت هم این مساله صحت دارد. ترس به تنهایی عامل شروع و علت لکنت زبان نیست. اما در برخی کودکان در حضور عوامل مساعده کننده دیگر، در نهایت می‌تواند ماشه شروع لکنت را بچکاند. با این وجود عامل ترس به اشتباه به عنوان دلیل اصلی شروع لکنت و علت لکنت زبان شناخته می‌شود و این مساله به یک باور عمومی در سراسر دنیا تبدیل شده است. متاسفانه این باورعمومی بسیاری از خانواده‌ها را به بیراهه برده و از مسیر اصلی درمان دور می‌سازد.
وراثت، استعداد ژنتیکی و ابتلا به لکنت زبان
یکی از عوامل مهم که معمولا درمانگران در مورد آن از والدین سوال می‌کنند، سابقه فامیلی ابتلا به لکنت است. بیشتر از نیمی از افراد دارای لکنت سابقه فامیلی این مشکل را در فامیل‌های دور و نزدیک گزارش می‌کنند. بنابراین احتمال اینکه برخی از فامیل‌های دور و نزدیک شما هم لکنت داشته باشند، یا سابقه ابتلا به لکنت را در گذشته گزارش کنند بالاست. با این وجود لکنت یک مشکل وراثتی به معنای آنچه در مورد تالاسمی یا برخی بیماری‌های متابولیک مطرح می‌شود، نیست. هیچ ژن مشخصی که علت لکنت زبان بوده و ارتباط مستقیم با ابتلا به لکنت زبان داشته باشد شناسایی نشده است.
تحقیقات مختلف در نهایت تاکنون 4 ژن را شناسایی کرده‌اند که با لکنت در ارتباط هستند، اما تنها 20% موارد لکنت را توجیه می‌کنند. مساله مهم و قابل توجه برای والدین این است که 80 درصد موارد ابتلا به لکنت ارتباطی با این 4 ژن ندارند. از طرفی نیمی دیگر از افراد مبتلا به لکنت زبان هیچ گونه سابقه فامیلی در از لکنت در خانواده ندارند. بنابراین جمعیت قابل توجهی از افراد دارای لکنت هیچ سابقه فامیلی از ابتلا به لکنت ندارند و هیچ عامل خطر ژنتیکی در آن ها دیده نمی‌شود.
بنابراین می‌توان گفت که عدم وجود سابقه فامیلی به معنای عدم وجود خطرابتلا به لکنت یا ماندگاری آن نیست. همچنین والدین نباید تنها با این دیدگاه که سابقه فامیلی لکنت وجود ندارد درمان کودک خود را به تاخیر بیاندازند. از طرفی وجود سابقه فامیلی به معنای عدم موفقیت درمان نیست. درمان مناسب بدون شک در کاهش و حذف کامل لکنت حتی در افراد دارای سابقه مثبت فامیلی ابتلا به لکنت موفق خواهد بود. مساله مهم این است که والدین باید سابقه فامیلی را جدی بگیرند، چون یکی از عوامل خطر ابتلا و ماندگاری لکنت است.
جنسیت به عنوان علت لکنت زبان
لکنت یک اختلال وابسته به جنس است به این معنی که در پسران بیشتر از دختران اتفاق می‌افتد. همچنین احتمال بهبودی لکنت در دختران بیشتر از پسران است. بنابراین اگر فرزند پسر شما لکنت دارد باید درمان او را جدی‌تر بگیرید. برخی مطالعات احتمال نقش هورمون جنسی مردانه یا تستوسترون را در ابتلا به لکنت مطرح کرده‌اند. به همین دلیل لکنت پسران معمولا در شروع دوران بلوغ و افزایش ناگهانی تستوسترون بیشتر می‌شود، اما این اتفاق در دختران مشاهده نشده و روند حتی در برخی از خانم‌های درارای لکنت برعکس است. به همین دلیل توجه ویژه به وضعیت لکنت و کنترل آن در نوجوانی به عنوان سن افزایش سطوح هورمون‌های جنسی توصیه می‌شود. اگر پسرتان لکنت زبان دارد، مراقب عود لکنت و تشدید ناروانی‌ها در دوران بلوغش باشید.
دست برتری؛ فرزندتان راست دست است یا چپ دست؟
زمانی علت لکنت زبان را به طور کامل با چپ دستی کودکان مرتبط می‌دانستند. اما این مساله امروزه تا حد زیادی رد شده است. برخی تحقیقات احتمال ماندگاری لکنت را در افراد چپ دست بیشتر گزارش کرده‌اند. البته این به معنی تلاش برای راست دست کردن کودکان چپ دست برای کمک به درمان لکنت در آن‌ها نیست. اجبار به راست دست کردن کودکان چپ دست یک اشتباه فاحش بوده و در گذشته آن را به عنوان اصلی‌ترین علت لکنت زبان می‌شناختند. با این وجود در صورتی که کودک دارای لکنت شما چپ دست است، درمان او را جدی تر پیگیری کرده و عوامل مهم و قابل کنترل دیگر را مدیریت کنید.
مشکلات رشدی همراه لکنت زبان
در برخی از بچه‌ها همراه با لکنت زبان مشکلات مختلف رفتاری و شناختی دیده می‌شود. در برخی از آن‌ها گزارشاتی از تاخیر گفتاری و دیر به حرف افتادن وجود دارد. مشکلات توجه و تمرکز یا اختلال بیش فعالی در برخی از این کودکان واضح است. وجود این مشکلات خطر ابتلا به لکنت و ماندگاری آن را بالا می‌برد. بنابراین در صورت مشاهده تاخیر گفتاری یا علائم بیش فعالی حتما با متخصص گفتاردرمانی مطرح کنید. وجود این مسائل احتمال ماندگاری لکنت و لزوم درمان فشرده و دراز مدت را بیشتر می‌کند.
بدون دیدگاه