بهداشت روان در شرایط جنگی: بررسی اختلالات روانی و نقش تابآوری در مقابله با بحران


جنگ، بهعنوان یکی از بحرانهای بزرگ انسانی، تأثیرات عمیقی بر سلامت روانی افراد میگذارد. در شرایط جنگی، نه تنها جان انسانها تهدید میشود، بلکه روان آنها نیز به شدت آسیبپذیر میگردد. در این مقاله، به بررسی اختلالات روانی شایع در دوران جنگ، عوامل تشدیدکننده این اختلالات و نقش مهم تابآوری در کاهش اثرات منفی روانی پرداختهایم.
اختلالات روانی رایج در شرایط جنگی
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD):
اختلال استرس پس از سانحه یکی از رایجترین و شدیدترین اختلالات روانی در زمان جنگ است. این اختلال معمولاً پس از مواجهه با وقایع بسیار دردناک و تهدیدکننده زندگی ایجاد میشود؛ مانند دیدن مرگ عزیزان، حضور در بمباران، یا تجربه خشونت فیزیکی.
علائم اصلی PTSD شامل:
- حملات اضطراب و ترس شدید (حتی بدون تحریک خارجی)
- کابوسهای مکرر و خاطرات ناخواسته (فلشبک)
- واکنشهای فیزیکی شدید به صداها یا صحنههایی که یادآور جنگ هستند
- پرهیز از مکانها، افراد یا فعالیتهایی که تداعیگر تجربه جنگاند
- احساس بیحسی، بیتفاوتی یا گوشهگیری اجتماعی
افسردگی و ناامیدی مزمن
دلایل شکلگیری افسردگی در شرایط جنگی
- فقدان ثبات و امنیت
- سوگواری حلنشده برای خانواده، دوستان یا هموطنان
- احساس بیپناهی و بیهدف بودن
- کاهش امید به آینده و احساس بیمعنایی زندگی
علائم افسردگی در شرایط بحرانی
- بیحوصلگی، خستگی مفرط، و بیعلاقگی به امور روزمره
- اختلال در خواب و تغذیه (کمخوابی، پرخوابی یا بیاشتهایی)
- افکار تکرارشونده در مورد مرگ یا خودکشی
- احساس گناه شدید و عزتنفس پایین
اضطراب فراگیر و اختلالات اضطرابی دیگر
ویژگیهای اضطراب فراگیر در جنگ
- نگرانی مفرط درباره آینده، ایمنی خانواده یا وقوع مجدد حمله
- تنش دائمی عضلات، دلدرد، سردرد و مشکلات گوارشی ناشی از استرس
- اختلال در تمرکز، ضعف حافظه و احساس گیجی
- تحریکپذیری بالا، عصبانیت ناگهانی و بیخوابی مداوم


دیگر اختلالات روانی شایع:
اختلال دوقطبی:
روانپریشیهای واکنشی:
اختلالات روانتنی:
تابآوری : سلاحروانی در برابر بحران
حمایت اجتماعی: سنگبنای تابآوری روانی
انواع حمایت اجتماعی:
- حمایت عاطفی: همدلی، درک متقابل و گوشدادن بدون قضاوت به درد دل دیگران
- حمایت اطلاعاتی: ارائه راهکار، منابع مفید و اطلاعات کاربردی برای تصمیمگیری بهتر
- حمایت عملی: کمک در تأمین نیازهای اولیه مانند غذا، دارو، محل اسکان یا مراقبت از کودکان
آموزش مهارتهای مقابلهای: ابزارهای بازسازی روانی
1. تنظیم هیجان:
آموزش روشهایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، تمرکز بر لحظه حال و تکنیکهای ذهنآگاهی (mindfulness) به افراد کمک میکند با احساسات شدیدی مثل خشم، ترس یا غم کنار بیایند.
2. حل مسئله:
در بحرانها، تصمیمگیری میتواند دشوار باشد. یادگیری مراحل حل مسئله (شناسایی مشکل، بررسی گزینهها، انتخاب راهکار عملی) باعث افزایش حس توانمندی میشود..
3. بازسازی معنا و هدف در زندگی:
فعالیتهایی مانند نوشتن، نقاشی، داوطلبی، آموزش دیگران یا مشارکت در کارهای اجتماعی، به فرد کمک میکند تجربههای دردناک را به شکلی معنادار در زندگی خود ادغام کند.
4. مدیریت روابط انسانی:
جنگ میتواند روابط را تخریب کند یا احساس بیاعتمادی ایجاد کند. آموزش مهارتهای ارتباطی، ابراز احساسات و حل تعارض میتواند از انزوای روانی جلوگیری کند.
5. مراقبت از خود (Self-Care):
تشویق به خواب کافی، تغذیه سالم، انجام فعالیت بدنی، و دوری از مواد مخدر یا الکل از ارکان خودمراقبتی در شرایط بحران است.
تابآوری جمعی: جامعهای که دوباره برخیزد
- ایجاد فضاهای امن برای گفتوگو و تخلیه احساسات
- برگزاری مراسمهای جمعی (مثل یادبود یا همبستگی)
- مشارکت مردم در بازسازی فیزیکی و اجتماعی جامعه
- تقویت رسانههای مثبت و امیدبخش در مقابل فضای ناامیدی

بدون دیدگاه