ارتباط بین لکنت و اضطراب

لکنت و اضطراب ، افراد دارای لکنت ،
لکنت و اضطراب ، افراد دارای لکنت ،

ماهیت رابطه لکنت و اضطراب چگونه است؟ کدامیک مقدم بر دیگری است؟ آیا لکنت باعث ایجاد اضطراب می‌شود یا اضطراب عامل ایجاد لکنت است؟ کمیت و کیفیت ارتباط لکنت و اضطراب به چه صورت است؟ در این مقاله سعی داریم ارتباط لکنت و اضطراب به شکل منسجم و علمی بپردازیم. 

لکنت، مهمان ناخوانده سمجی است که زندگی کودک و خانواده را دگرگون و متلاطم می‌کند.  معمولا بعد از شروع لکنت در کودک، والدین برای فهمیدن علت مشکل و یافتن درمان مناسب به تقلا می‌افتند. تجربه ما با تعداد زیادی از خانواده‌ها و والدین یک مساله را به وضوح روشن ساخته است؛ تقریبا همه والدین دنبال علت ابتلای فرزندشان به لکنت هستند. 

بسیاری از این والدین هم به نوعی علت لکنت فرزندشان را به ترس و اضطراب ربط می‌دهند. اینکه بچه از گربه ترسیده، یا از یکی از فامیل ترسیده، یا از سگ ترسیده و کابوس دیده و مواردی شبیه این معمولا توجیهاتی است که خیلی از والدین برای علت لکنت فرزند خود ذکر می‌کنند. اما یافته‌های علمی خیلی با این توجیه‌ها و باورها موافق نیست. سوال این است که این باور پررنگ عمومی که حتی در بین بسیاری از متخصصان این حوزه نیز رهرو و طرفدار دارد از کجا نشات می‌گیرد. آیا از اساس ارتباطی بین اضطراب و لکنت وجود دارد؟ در صورت وجود چنین ارتباطی میزان و ماهیت آن چگونه است؟

باور به ارتباط بین لکنت و اضطراب از کجا نشات می‌گیرد؟

اصولا تئوری‌ها و فرضیه‌های که در مورد لکنت مطرح شده‌اند، به نوعی تکرار کننده باورها و فرضیه‌های رایج مطرح در آن زمان‌ها بوده‌اند. به عنوان مثال در سال‌های اخیر توجه به فرضیه‌های نوروبیولوژیک برای علت شناسی و درمان لکنت مورد توجه قرار گرفته است. این گرایش به نوعی بازتاب دهنده مقبولیت این نگاه به اختلالات و بیماری‌های حوزه مغز، اعصاب و روان است. 
 
مثال دیگر در مورد ژنتیک لکنت و  ارتباط لکنت و وراثت است. توجه ویژه به نقش وراثت در لکنت و شناسایی ژن‌های دخیل در لکنت دقیقا طی بیست سال اخیر و همزمان با مقبولیت علت شناسی ژنتیکی بیماری‌ها اتفاق افتاد. بدون شک هر کدام از این گرایش‌ها توانسته‌اند گوشه‌ای از معمای چندقطعه‌ای لکنت را حل کنند اما هیچکدام جواب قطعی و نهایی در مورد علت شناسی و درمان لکنت نبوده‌اند. 
 
به همین ترتیب در اواسط قرن 20 باور به منشا روانشناختی بیماری‌ها به شدت گسترش پیدا کرد و مراکز علمی به تئوریزه کردن و یافتن شواهد علمی در تایید این باور پرداختند. در آن زمان اعتقاد بر این بود که منشا اصلی بسیاری از بیماری‌ها روان تنی یا سایکوسوماتیک است و علت بیماری‌ها عوامل روانی مانند اضطراب و افسردگی است. نگاه علمی به لکنت نیز از این قاعده مستثنا نبود و مراکز علمی مطرح در دنیا به دفاع از این باور و یافتن شواهد تایید کننده آن پرداختند. 
 
بیماری‌های قلبی یک مثال مشخص و جالب در این زمینه است. در همان دوران که نگاه سایکوسوماتیک و روانشاختی به بیماری‌ها در اوج بود، بسیاری از دانشمندان و مراکز علمی معتقد بودند که علت ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب تیپ شخصیتی A است. بر اساس برخی یافته‌های علمی افراد باتیپ شخصیتی A سطح بالاتری از اضطراب و خصومت را تجربه می‌کنند. بااین وجود شواهد علمی در تایید نقش علت شناختی اضطراب در ابتلا به بیماری‌های قلبی وجود نداشت به همین دلیل این فرضیه به مرور و تا حد خیلی زیادی رد شد. بعدها مطالعات تایید کردند اگرچه اضطراب علت و عامل اصلی ابتلا به بیماری قلبی نیست، اما یکی از عوامل خطر ایجاد آن است. 
 
شبیه بقیه اختلالات و بیماری‌ها، دیدگاه علمی غالب در قرن 21 بر این باور بود که علت اصلی لکنت عوامل روان شناختی مانند اضطراب است و عوامل فیزیولوژیک نقشی در شروع و تثبیت این اختلال ندارد. با وجود این باور اما شواهد علمی قابل توجهی در تایید نقش علت شناختی اضطراب در ابتلا به لکنت وجود نداشت. 
 
لکنت یک اختلال رشدی است که در دوران کودکی شروع می‌شود. به فرض پذیرش ارتباط علت شناختی لکنت و اضطراب باید انتظار داشته باشیم که سطح اضطراب در کودکان دارای لکنت بالاتر از کودکان بدون لکنت باشد. به تعبیری انتظار می‌رود که افزایش اضطراب در کودکان باعث ایجاد لکنت شود. اما تحقیقات علمی افزایش سطح اضطراب را در کودکان مبتلا به لکنت تایید نمی‌کند. به صورت کلی کودکان دارای لکنت مضطرب تر از کودکان غیرلکنتی نیستند. 
لکنت و اضطراب 1
لکنت و اضطراب 1

ارتباط لکنت و اضطراب

اختلاف نظر در مورد ماهیت و نوع ارتباط لکنت و اضطراب سال‌هاست بین مراکز علمی و دانشمندان این حوزه وجود دارد. تحقیقات نشان داده است که افراد دارای لکنت تفاوتی از نظر شخصیت و خلق با افراد غیرلکنتی ندارند. 
 
هرچند با اطمینان می‌توان گفت که لکنت نه ناشی از یک تیپ شخصیتی است و نه حاصل از افسردگی، اما شواهد سطح بالای اضطراب اجتماعی را در افراد دارای لکنت نشان می‌دهد. این شواهد علمی ثابت کرده‌اند که اضطراب اجتماعی علت لکنت نیست بلکه به خاطر لکنت ایجاد شده و محصول این اختلال گفتاری است. ارتباط کلامی و صحبت کردن یک مهارت اجتماعی مهم و حیاتی است و تجربه لکنت و شکست‌های پیاپی در این مهارت مهم باعث ایجاد ترس شدید نسبت به ارتباط کلامی و صحبت کردن می‌شود.
احساس شرم و خجالت و سرخوردگی که افراد دارای لکنت هنگام بیان نظرات خود در گروه یا ارتباط کلامی در جامعه تجربه می‌کنند مساله بسیار مهمی است. توجه به این مساله ضروری بوده و جزء لاینفک فرآیند درمان برای افراد دارای لکنت است. 
 
همچنانکه ذکر شد افراد دارای لکنت سطوح بالایی از اضطراب اجتماعی را تجربه می‌کنند. این اضطراب اجتماعی نه علت لکنت، بلکه ناشی از تجربیات منفی ناشی از لکنت است. سطح بالای اضطراب یک واکنش منطقی به مشکلات ناشی از لکنت مانند قفل، تکرار، وقفه‌های شدید گفتاری، حرکات اضافی و تبعات منفی لکنت مانند واکنش‌های منفی اطرافیان و جامعه، ناامیدی، اجتناب از صحبت کردن و شرم است. 
 
لکنت باعث می‌شود افراد مبتلا به تدریج دچار وضعیت‌های سخت روانی شوند. این وضعیت‌ها باعث کاهش کیفیت زندگی فرد شده و اثرات منفی زیادی روی موفقیت شغلی، ارتباطات اجتماعی و سلامت روان فرد می‌گذارد. وضعیت‌های مذکور شامل:
 
  • افراد دارای لکنت به دلیل لکنتشان احساس درماندگی می‌کنند. آنها همچنین احساس عدم کنترل روی زندگی خود دارند. 
  • در کودکان دارای لکنت، خطر ایجاد و تشدید اضطراب اجتماعی در بزرگسالی زیاد است. نوجوانان دارای لکنت در مقایسه با گروه غیرلکنتی نگرانی و ترس شدیدی در رابطه با صحبت کردن و ارتباط کلامی دارند. 
  • صحبت کردن در موقعیت‌های اجتماعی سخت و پیچیده خطر وقوع لکنت و افزایش شدت آن را بیشتر می‌کند. هر چه پیچیدگی موقعیت اجتماعی و مشکلات گفتاری ناشی از آن بیشتر باشد، فرد مبتلا سطح بالاتری از اضطراب را تجربه خواهد کرد. این اضطراب بالا به نوبه خود می‌تواند باعث افزایش بیشتر شدت لکنت شود. 
  • بسیاری از افراد مبتلا به لکنت معتقدند که اضطراب قسمت مهمی از مساله لکنت بوده و نقش اساسی در تشدید آن بازی می‌کند. همچنین درمانگران متخصص در حوزه لکنت نیز معتقدند اضطراب و لکنت ارتباط تنگاتنگ با هم داشته و اضطراب یک بخش مهم از اختلال لکنت است. 
  • ارتباط بسیار قوی بین سطوح بالای اضطراب و افزایش خطر عود و برگشت لکنت در افرادی که درمان شده‌اند وجود دارد. به همین دلیل ما معتقدیم که درمان لکنت بدون درمان اضطراب ناقص است و خطر برگشت دارد.  سطح اضطراب در افرادی که لکنت در آنها بعد از درمان برمی‌گردد سه برابر بیشتر از افرادی است که برگشت لکنت را تجربه نمی‌کنند. 
  • معمولا سطح اضطراب در افراد دارای لکنت قبل از درمان بسیار بالا است. اما در صورت درمان موفق و کاهش قابل توجه شدت لکنت سطح اضطراب نیز به تدریج کاهش پیدا می‌کند. 
  • شواهد نشان می‌دهد که اضطراب مزمن اجتماعی در نتیجه لکنت و تجربه زندگی کردن با لکنت ایجاد می‌شود. همچنین با افزایش سن افراد دارای لکنت و در صورت عدم درمان، اثرات منفی لکنت منجر به ترس و فشار و در نتیجه افزایش سطح اضطراب در فرد مبتلا به لکنت می‌شود. با این وجود برخی از افراد دارای لکنت در نهایت می‌توانند با این اختلال و ناروانی‌های گفتاری ناشی از آن به شکل مثبت کنار یافته و تطابق پیدا کنند. آمار نشان می‌دهد تقریبا 60 درصد افراد مبتلا به لکنت هیچ وقت پیگیر درمان نمی‌شوند. بسیاری از این افراد معتقدند که مشکل لکنت آنها اینقدر شدید نیست که نیاز به مداخله و درمان داشته باشد. 
سوال اساسی دیگر این است که آیا رابطه بین لکنت و ارتباط تحت تاثیر شدت لکنت قرار می‌گیرد؟ آیا سطح اضطراب اجتماعی در افراد دارای لکنت که برای درمان به کلینیک‌ها مراجعه می‌کنند با گروهی که هیچ وقت پیگیر درمان نمی‌شوند متفاوت است؟
 
مساله مهم در این زمینه این است که عمده دانش ما و یافته‌های علمی در مورد رابطه بین لکنت و اضطراب حاصل تحقیقاتی است که روی افراد دارای لکنت مراجعه کننده به کلینیک های گفتاردرمانی به دست آمده است. این افراد نیز معمولا کسانی هستند که لکنت شدید دارند. اما همچنان که ذکر شد 60 درصد افراد مبتلا به لکنت حتی در کشورهای توسعه یافته نیز هیچ وقت برای درمان مراجعه نمی‌کنند. عمده این افراد نیز کسانی هستند که شدت لکنت در آن ها پایین است. 
لکنت و اضطراب 2
لکنت و اضطراب 2

آیا همه افراد دارای لکنت به اضطراب اجتماعی دچار هستند؟

پاسخ دقیق به این سوال مشکل است. بر اساس تحقیقات علمی سطح اضطراب اجتماعی در افراد دارای لکنت به طور میانگین بیشتر از افراد غیرلکنتی است. به همین دلیل درمانگران معتقدند که لکنت فارغ از شدت آن و پیگیری یا عدم پیگیری درمان، یک عامل مهم برای ایجاد و تشدید اضطراب اجتماعی در افراد مبتلا است. 
 
همچنین تحقیقات نشان داده افراد دارای لکنت که در مقاطعی از زندگی خود پیگیر گفتاردرمانی یا دیگر درمان‌ها می‌شوند سطح اضطراب اجتماعی بالاتری نیز دارند. یک دلیل ساده برای این وضعیت این است که این گروه به نوع شدیدتر لکنت مبتلا هستند. شدت لکنت در افرادی که پیگیر درمان می‌شوند دوبرابر کسانی است که برای هیچ وقت درمان مراجعه نمی‌کنند. شدت لکنت بیشتر با سطوح بسیار بالای فشار اجتماعی و روانی همراه است. این وضعیت خود منجر به افزایش سطح اضطراب اجتماعی می‌شود. به همین دلیل معمولا این گروه از افراد مبتلا به لکنت بیشتر پیگیر درمان می‌شوند. 
 
همچنین تحقیقات نشان داده که سطح اضطراب در افراد مبتلا به لکنت معمولا با افزایش سن و تا دوره میانسالی بیشتر می‌شود. در حالی‌که اضطراب در کودکان مبتلا به لکنت معمولا بیشتر از دیگر کودکان نیست، با این وجود سطح اضطراب در آنها از نوجوانی شروع به افزایش می‌کند. این وضعیت احتمالا ناشی از افزایش نیازهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی مورد نیاز برای برآورده ساختن این نیازها است. 
 
برای فردی که نمی‌تواند روان صحبت کند، افزایش مسئولیت اجتماعی و نیاز ارتباطی منجر به افزایش اضطراب می‌شود. اگر با این اضطراب به طور مناسب برخورد نشود، ممکن است پیامدهای منفی مانند ایجاد صفت‌ها و کلیشه‌های فردی و اجتماعی منفی شود. 
 
یکی از سوالات مهم دیگر تفاوت سطح اضطراب در مردان و زنان مبتلا به لکنت است. اگر چه احتمال بهبودی و درمان لکنت در زنان بیشتر از مردان است اما سطح اضطراب در زنان مبتلا به لکنت بیشتر از مردان لکنتی است. این واقعیت باید در فرایند درمان زنان دارای لکنت مورد توجه قرار گیرد. 

اضطراب و لکنت؛ نکات مهم در درمان لکنت

مطالب ذکر شده که بر مبنای تحقیقات علمی است، قویا از گنجاندن تکنیک‌های مدیریت اضطراب در پروتکل‌های درمان لکنت حمایت می‌کند. گفتاردرمانگران و دیگر متخصصان مرتبط با لکنت باید بدانند افرادی که برای درمان لکنت خود مراجعه می‌کنند، احتمالاً سطح بالایی از اضطراب اجتماعی دارند. 
افراد دارای لکنت نیز باید از خطر عدم درمان و مدیریت اضطراب خود و نقش آن در عود مجدد اختلال یا افزایش شدت آن آگاه باشند. به همین دلیل افراد مبتلا به لکنت باید به دنبال درمان مناسبی باشند که به آنها در مدیریت ترس‌ها و نگرانی‌هایشان کمک خواهد کرد. این توصیه بخصوص برای افراد دارای لکنت نوجوان و بزرگسال و بخصوص برای خانم‌ها ضروری است. 
مهم است که درمان، دنبال هدف صحیح باشد و منجر به ایجاد رفتار صحیح گردد. درمان مؤثری که علائم لکنت را کاهش دهد تا حدودی منجر به کاهش ترس و اضطراب نیز می‌شود. با این وجود دریافت درمان مناسب روان شناختی برای کنترل و کاهش اضطراب در افراد دارای لکنت ضروری است. تیم تخصصی ما در کلینیک زاگرس کرمانشاه با ارزیابی دقیق و همه جانبه مراجعه کنندگان دارای لکنت تمام نیازهای درمانی آنها را شناخته و هدف قرار می‌دهند. برنامه‌های درمانی گفتاردرمانی و روان شناختی کلینیک زاگرس به هزاران مراجعه کننده کمک کرده تا از شر لکنت و عوارض آن خلاص شده و زندگی بهتری داشته باشند. با کمک تیم تخصصی کلینیک زاگرس شما خواهید توانست:
 
  • اضطراب و تنش جسمی مرتبط با ترس از حرف زدن را کنترل کنید. این توانایی کمک می‌کند تا گفتار ریلکس و بدون لکنت داشته باشید. 
  • افکار و هیجانات اضطراب‌آور مرتبط با لکنت را شناسایی و کنترل کنید. در این راه شما یاد می‌گیرید شیوه تفکر و گفتار خود را تغییر دهید. 
  • با تقویت مهارت‌های اجتماعی اضطراب اجتماعی خود را کنترل کرده و کاهش دهید. 

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *