فارسیلکنت و بی خوابی؛ آیا بی خوابی و اختلال خواب می تواند باعث تشدید لکنت زبان شود؟
برخی مطالعات ارتباط بین لکنت و بی خوابی را گزارش کرده‌اند. لکنت زبان یک اختلال رشدی است، به این معنی که طی فرآیند رشد کودک و معمولا بین 3 تا 5 سالگی شروع می‌شود. از هر 100 کودک پنج نفر و از هر 100 بزرگسال یک نفر دچار لکنت هستند. تحقیقات نشان داده است لکنت تاثیر مستقیم روی کیفیت زندگی و میزان درآمد فرد دارد و باعث می‌شود کیفیت زندگی فرد پایین‌تر آمده و فرد درآمد کمتری داشه باشد. یکی از دلایل اصلی این موضوع تبعات لکنت از جمله اضطراب اجتماعی ناشی از لکنت و پرهیز از بودن در جمع و ارتباطات اجتماعی است.
نوسان در لکنت
یکی از مشخصات اصلی و مهم لکنت زبان بخصوص در شروع اختلال، نوسان در میزان لکنت و تغییر شدت آن است. این مساله خانواده‌ها را سردرگم کرده و در برخی موارد از پیگیری درمان منصرف می‌سازد. در بزرگسال‌های دارای لکنت نیز معمولا شدت لکنت همواره در حال تغییر بوده و با توجه به موقعیت‌ها و شرایط ارتباطی شدت لکنت تغییر می‌کند. یکی از سوالات مهم این است که افزایش و کاهش شدت لکنت تحت تاثیر چه عواملی قرار می‌گیرد.
یافتن پاسخ این سوال می‌تواند برای کنترل و درمان بهتر لکنت کمک بزرگی باشد. لازم به ذکر است دلایل بهتر یا بدتر شدن لکنت در افراد مختلف بسیار متفاوت بوده و تحت تاثیر عوامل متعدد ژنتیکی، هورمونی، خلق و خو، شخصیت، سبک زندگی فرد، سبک‌های مقابله‌ای او و عوامل متعدد محیطی مانند سبک فرزندپروری و شیوه تعامل متقابل اطرافیان و کودک است. درمان فرد محور و موفق روی عوامل تشدید کننده لکنت روی هر مراجع تمرکز کرده و آن ها را شناسایی و تعدیل می‌کند. یکی از مسائل مهمی که احتمال دارد با شدت لکنت در ارتباط باشد مساله کیفیت خواب و اختلالات خواب است.
خواب مناسب روی عملکردهای مغز اثر قابل توجه دارد
در گذشته فکر می کردند که خواب نوعی استراحت مغز است. به تعبیری تصور بر این بود که مغز حین خواب خاموش شده و برای بازیابی انرژی از دست رفته‌ی هنگام بیداری استراحت می‌کند. این تصور نوعی کپی برداری از استراحت جسمی بعد از فعالیت بود. اما مطالعات مختلف و بخصوص بررسی‌های تصویربرداری نشان داد که مغز حین خواب همچنان فعال است و بسیاری از پردازش‌های لازم برای یادگیری شناختی و تنظیم هیجانی را هنگام خواب انجام می‌دهد. به تعبیری مغز هنگام خواب نه تنها خاموش نیست بلکه به صورتی متفاوت به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
اتفاقا مشخص شده است که فعالیت مغز هنگام خواب برای زندگی انسان حیاتی است. به همین دلیل خواب مناسب برای عملکرد طبیعی انسان ضروری است و هر نوع بی‌خوابی و بدخوابی می‌تواند طیف وسیعی از رفتارها و عملکردهای انسان را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال مطالعات نشان داده‌اند بی خوابی می‌تواند باعث افزایش سطح اضطراب، بروز رفتارهای تکانشی، مشکلات تنظیم هیجان و کاهش سرعت پردازش اطلاعات در مغز شود. از آنجا که بسیاری از این عملکردهای مختل شده با لکنت ارتباط دارند، انتظار می‌رود خواب ارتباط قابل توجهی با شدت لکنت و مسائل مرتبط با لکنت مانند اضطراب داشته باشد.
اهمیت خواب برای تنظیم احساسات
خواب کافی و مناسب برای عملکردهای شناختی، هیجانی، رفتاری و ارتباطی انسان ضروری است. خواب خوب و ریتم شبانه روزی طبیعی باعث با سلامت ذهنی و جسمی و عملکرد طبیعی مغز حیاتی است. به طور خاص، خواب مناسب ارتباط تنگاتنگی با توانایی تنظیم هیجان دارد. در مورد کیفیت خواب و اضطراب به طور کلی و اضطراب اجتماعی به طور خاص، اختلالات خواب منجر به افزایش سطح اضطراب اجتماعی می‌شود.
لکنت و اضطراب اجتماعی
شواهد زیادی ارتباط بین لکنت و اضطراب اجتماعی را تایید کرده‌اند. لکنت باعث ایجاد و تشدید اضطراب اجتماعی می‌شود و در ادامه اضطراب اجتماعی خود به یکی از مشکلات مهم افراد دارای لکنت و عامل تشدید کننده اختلال می‌شود. به طور کلی سطح اضطراب اجتماعی در افراد دارای لکنت بسیار بیشتر از افراد سالم است. مطالعات نشان داده فعالیت مدارهای مغزی درگیر اضطراب در افراد دارای لکنت خیلی بیشتر از افراد سالم است.
برخی تحقیقات علمی گزارش کرده‌اند سطح اضطراب اجتماعی در افراد دارای لکنت ارتباط مستقیمی با شدت لکنت ندارد و بسیاری از افراد با لکنت خفیف سطح اضطراب اجتماعی شدیدی را تجربه می‌کنند. برعکس این افراد، برخی از افراد با لکنت شدید اضطراب اجتماعی کمی دارند و قادر به برقراری ارتباط موثر در موقعیت‌های مختلف اجتماعی هستند.
با توجه به این، به نظر می‌رسد که نه شدت لکنت به خودی خود، بلکه اثرات شناختی-عاطفی لکنت در یک زمینه اجتماعی عامل ایجاد و تشدید اضطراب اجتماعی است. به همین دلیل سبک مقابله‌ای مطلوب فرد مبتلا به لکنت و رعایت سبک زندگی مناسب و بخصوص خواب کافی و مناسب شبانه می‌تواند شدت اضطراب اجتماعی را کاهش دهد.
لکنت و بی خوابی: وضعیت خواب در بین افراد دارای لکنت
مشکلات و اختلالات خواب در افراد دارای لکنت گزارش شده است. احتمال دارد خواب افراد دارای لکنت در مقایسه با گروه هم سن خود کمتر یا بی کیفیت تر باشد. این مساله در کودکان دارای لکنت بررسی شده است. گزارش‌هایی از کابوس‌های شبانه یا بیدار شدن‌های مکرر در برخی کودکان دارای لکنت در روزهای شروع اختلال وجود دارد. این ارتباط بین لکنت و بی خوابی می‌تواند در کودکان و افراد بزرگسال دارای لکنت دیده شود.
کودکان مبتلا به لکنت در نزدیکی سن شروع لکنت کابوس‌های شبانه بیشتر می‌بینند. همچنین کم‌خوابی و بی‌خوابی در بین آنها بیشتر گزارش می‌شود. مطالعات اخیر ارتباط قابل توجهی بین لکنت و اختلالات خواب در میان کودکان و نوجوانان گزارش کرده‌اند. با این وجود تحقیقی در مورد لکنت و بی خوابی و ارتباط خواب و شدت لکنت در میان افراد بزرگسال دارای لکنت تا قبل از انجام مطالعه حاضر، که شرح آن در زیر می‌آید، انجام نشده بود.
مطالعه تیم ما در زمینه ارتباط بین لکنت و خواب
این پژوهش توسط تیم تحقیقاتی ما و با همکاری مراکز تحقیقات علوم اعصاب و اختلالات خواب دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه و محققانی از دانشگاه بازل سوئیس انجام شد و نتایج آن به طور جامع در مجله معتبر Journal of Clinical Medicine در سال 2022 منتشر شده است. علاقه مندان می‌توانند مطالعه را با جزئییات کامل در لینک ارائه شده مطالعه کنند.
در این تحقیق، کمیت و کیفیت خواب 110 فرد بزرگسال دارای لکنت را با 162 فرد غیرلکنتی مقایسه کردیم. همچنین ارتباط بین کیفیت خواب و شدت لکنت را در گروه دارای لکنت آنالیز نمودیم. از طرفی میزان اضطراب اجتماعی را در دو گروه ارزیابی و مقایسه کردیم. در نهایت رابطه متقابل شدت لکنت، اضطراب اجتماعی و کیفیت خواب در گروه دارای لکنت بررسی شد. اندازه‌گیری متغیرهای کیفیت خواب، و اضطراب اجتماعی و شدت لکنت به ترتیب با پرسشنامه‌های شاخص کیفیت خواب پیتسبورگ (PSQI)، مقیاس پریشانی و اجتناب اجتماعی (SADS) و غربالگری ذهنی لکنت (SSS) را اندازه گیری شد.
نتایج مهم مطالعه
بر اساس نتایج مطالعه گروه دارای لکنت در مقایسه با گروه سالم خواب کمتری در طول شبانه روز داشتند. همچنین کیفیت خواب آنها در مقایسه با گروه کنترل کمتر بود. از طرفی میزان استفاده از داروهای خواب آور در میان افراد دارای لکنت بیشتر بوده و این گروه میزان بیشتری از اختلالات خواب را تجربه کرده بودند. با این وجود با کنترل اثر سن و اضطراب اجتماعی میزان تفاوت دو گروه در این زمینه ها کمتر می شد.
نتایج مطالعه همچنین بیانگر ارتباط بین وضعیت خواب و اضطراب اجتماعی بود. برای هر دو گروه سالم و دارای لکنت اضطراب اجتماعی بالاتر با کیفیت خواب و شاخص های مرتبط با آن مانند نمرات اختلالات خواب ذهنی، تاخیر طولانی در به خواب رفتن، مدت زمان خواب کوتاه تر، اختلالات خواب بیشتر، استفاده بیشتر از داروهای خواب، اختلال عملکرد بیشتر در طول روز و نمره اختلالات خواب بالاتر ارتباط قابل توجه داشت. به تعبیر ساده تر خواب کم و نامناسب یا ابتلا به اختلالات خواب با افزایش سطح اضطراب اجتماعی ارتباط دارد.
همچنین اجتناب اجتماعی بیشتر با کیفیت خواب پایین‌تر همراه بود. از طرفی اختلالات خواب بیشتر با اجتناب بیشتر و شدت بالاتر لکنت همراه بود. به طور کلی نتایج نشان داد که شدت لکنت، اختلالات خواب، و اضطراب اجتماعی ارتباط تنگاتنگی با هم داشته و همدیگر را تشدید می‌کنند. نتایج نشان داد که سن بالاتر و شدت لکنت بیشتر، باعث بروز بیشتر اختلالات خواب در افراد دارای لکنت می‌شود.
نتیجه گیری
لکنت و بی خوابی با هم مرتبط هستند. به طور خلاصه می‌توان گفت وضعیت کمی و کیفی خواب یک عامل مهم است که می‌تواند از شدت لکنت اثر پذیرفته و خود باعث افزایش اضطراب اجتماعی و افزایش شدت لکنت شود. از طرفی خواب خوب و کافی و باکیفیت با بهبود عملکردهای شناختی و هیجانی مغز می‌تواند باعث کاهش اضطراب، افزایش توان شناختی ذهن و کاهش لکنت شود.
به همین دلیل توصیه می‌شود افراد دارای لکنت به وضعیت خواب خود توجه کرده و بهداشت خواب مناسبی داشته باشند. همچنین در صورت وجود مشکلات خواب، تاخیر در به خواب رفتن، بیدار شدن‌های مکرر شبانه، یا خستگی و خواب آلودگی در طول روز برای بررسی بیشتر و درمان مناسب به متخصص مراجعه کنند.
بدون دیدگاه