پیشگیری از سکته مغزی

پیشگیری از سکته مغزی، خطر وقوع سکته مغزی، عوامل خطر سکته مغزی
پیشگیری از سکته مغزی، خطر وقوع سکته مغزی، عوامل خطر سکته مغزی

پیشگیری از سکته مغزی به دلیل اهمیت آن و تبعات شدیدی که روی سلامت فرد می‌گذارد باید اصلی‌ترین هدف افراد و سیستم‌های سلامتی باشد. آگاهی نسبت به عوامل خطر سکته مغزی و تلاش برای کنترل آنها یکی از اهداف اصلی در راستای پیشگیری از سکته مغزی است. 

سکته مغزی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر و اصلی ترین عامل معلولیت و ناتوانی در جهان و از جمله ایران است. عوامل خطر سکته مغزی با افزایش سن بیشتر می‌شود و این بیماری بیشتر سالمندان را درگیر می‌کند. با این وجود تجربیات بالینی و آمار موجود در ایران نشان می‌دهد که سن وقوع سکته مغزی به شدت پایین آمده و روزانه بیماران زیادی با سن زیر 60 سال و حتی سنین 40 تا 50 سالگی در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند. 

آمار وقوع سکته مغزی در افراد زیر 40 سال نیز در ایران قابل توجه و بسیار بیشتر از میانگین‌های جهانی است. بسیاری از این بیماران تا آخر عمر خود دچار معلولیت شده و با تبعات آن دست به گریبان خواهند بود. به همین دلیل و علی رغم معرفی روش‌های نوین درمان سکته مغزی، آگاهی از عوامل خطر و پیشگیری از سکته مغزی بهترین و اصلی‌ترین استراتژی است.

عوامل خطر سکته مغزی

وقوع سکته مغزی در همه گروه‌های سنی و فارغ از نژاد و جنسیت ممکن است. سکته مغزی حتی می‌تواند قبل از تولد و در دوران جنینی اتفاق بیافتد. جالب است بدانید یکی از دلایل شایع فلج مغزی در کودکان، وقوع سکته مغزی در دوران جنینی است. این مساله را ذکر کردیم که بدانید نمی‌توان احتمال وقوع سکته مغزی را به صفر رساند، اما با شناخت عوامل خطر سکته مغزی می‌توان احتمال آن را به حداقل کاهش داد. 
 
عوامل خطر سکته مغزی وضعیت یا رفتارهایی هستند که در افراد مبتلا به سکته مغزی بیشتر از افراد غیرمبتلای سالم وجود دارد. هرچند وجود این رفتارها، وضعیت‌ها و خصوصیات احتمال وقوع سکته مغزی را در شما بیشتر می‌کند اما داشتن یک عامل خطر به این معنی نیست که شما حتما سکته خواهید کرد. از طرف دیگر نداشتن یک عامل خطر هم به این معنی نیست که شما سکته نخواهید کرد. اما با افزایش تعداد و شدت عوامل خطر، خطر سکته مغزی شما افزایش می‌یابد. 
 
کنترل برخی از عوامل خطر سکته مغزی دست شماست و این عوامل را می‌توانید تغییر دهید. اما کنترل برخی دیگر از عوامل خطر سکته مغزی غیرممکن است و شما نمی‌توانید این عوامل را تغییر دهید. شناختن و کنترل عوامل خطر سکته مغزی که می‌توانید تغییر دهید، منجر به پیشگیری از سکته مغزی شده و خطر وقوع این بیماری را به شدت کاهش می‌دهد. 
بر این اساس می‌توانیم عوامل خطر وقوع سکته مغزی را به دو گروه غیرقابل اصلاح و قابل اصلاح تقسیم بندی کنیم:
  • عوامل خطر غیرقابل اصلاح: این گروه شامل عوامل خطری است که نمی‌توانیم آنها را تغییر داده و کنترل کنیم. 
  • عوامل خطر قابل اصلاح: شامل عوامل خطری هستند که می‌توانیم آنها را از طریق مراقبت‌های پزشکی و تغییرات سبک زندگی تغییر داده و کنترل کنیم.

عوامل خطر غیرقابل اصلاح:

سن:

هرچند احتمال وقوع سکته مغزی در تمام سنین وجود دارد، اما خطر وقوع آن با افزایش سن به شدت افزایش می‌یابد. متاسفانه سن عاملی است که شما کنترلی روی آن ندارید. 

جنسیت:

سکته مغزی در مردان شایع‌تر از زنان است. مردان جوان و میانسال بیشتر از زنان همسن در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند، اما این میزان در سنین بالاتر یکسان می‌شود. در عین حال مرگ ناشی از سکته مغزی در زنان بیشتر از مردان است. جنسیت نیز از جمله عوامل خطری است که ما کنترلی روی آن ها نداریم. 

سابقه خانوادگی:

اگر یکی از فامیل‌های نزدیک شما دچار سکته مغزی شده، خطر وقوع این بیماری در شما بیشتر است. داشتن یک والد، پدربزرگ و مادربزرگ، یا خواهر و برادری که سکته مغزی داشته‌اند، فرد را در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی قرار می‌دهد. شما کنترلی روی عامل وراثت برای پیشگیری از سکته مغزی ندارید. 

نژاد و قومیت:

آمار دقیق در مورد وقوع سکته در نژادهای مختلف در ایران و خاورمیانه وجود ندارد. اما شیوع سکته مغزی در میان آمریکایی‌های سیاه پوست و اسپانیایی تبار تقریباً دو برابر سفیدپوستان است. آمریکایی‌های سیاه پوست و اسپانیایی تبار معمولاً در سنین پایین‌تری دچار سکته مغزی می‌شوند. میزان مرگ و میر ناشی از سکته مغزی در افراد سیاه پوست بیشتر از سایر گروه‌ها است. افراد کنترلی روی عامل نژاد با هدف پیشگیری از سکته مغزی ندارند.

سکته مغزی یا حمله قلبی قبلی:

فردی که قبلا سکته مغزی یا حمله قلبی داشته است، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سکته مغزی مجدد است. افرادی که حمله قلبی داشته‌اند نیز در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی هستند.

عوامل خطر قابل اصلاح:

فشار خون بالا:

فشار خون بالا مهمترین عامل خطر سکته مغزی است. برای افراد مبتلا به فشار خون بالا، خطر سکته مغزی قبل از 80 سالگی دو تا چهار برابر بیشتر از افراد بدون فشار خون بالا است. 

سطح کلسترول:

بسیاری از مردم نمی‌دانند که کلسترول بالا می‌تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد. کلسترول می‌تواند در رگ‌های خونی جمع شود و منجر به تنگی و تصلب شرایین شود. این پلاک اضافی رگ‌های خونی را مسدود می‌کند و به تشکیل لخته‌های خون کمک می‌کند.

دیابت: 

دیابت می‌تواند به رگ‌های خونی مغز آسیب برساند و خطر سکته مغزی را افزایش دهد. فشار خون بالا در بین افراد مبتلا به دیابت شایع است و بخش زیادی از افزایش خطر سکته مغزی آنها را تشکیل می‌دهد.

سیگار کشیدن:

سیگار کشیدن به تنهایی (بدون وجود سایر عوامل خطر) تقریباً خطر سکته مغزی ایسکمیک را دو برابر می‌کند. این خطر برای سکته مغزی حدود دو سال پس از ترک سیگار به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. پنج سال بعد از ترک سیگار، خطر وقوع سکته مغزی به سطح افراد غیر سیگاری کاهش می‌یابد.

مصرف مواد مخدر: 

استفاده از مواد مخدر خطر سکته مغزی را بسیار افزایش می‌دهد. خطر سکته مغزی مرتبط با هر بار مصرف مواد مخدر افزایش می‌یابد.
از سکته مغزی 1

پیشگیری از سکته مغزی

حتی اگر سن بالا و سابقه فامیلی سکته مغزی دارید، پیشگیری از سکته مغزی با یک سبک زندگی سالم و کنترل عوامل مهم مرتبط با سلامتی مقدور است.  افزایش سن ما را بیشتر مستعد سکته مغزی می‌کند، همانطور که داشتن مادر، پدر یا یکی دیگر از بستگان نزدیک که سابقه سکته مغزی داشته باشند نیز این احتمال را افزایش می‌دهد. شما نمی‌توانید سال‌ها را به عقب برگردانید یا تاریخچه خانوادگی خود را تغییر دهید، اما عوامل خطر سکته مغزی دیگری نیز وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را کنترل کنید. به شرطی که از آن‌ها آگاه باشید. آگاهی قدرت است. اگر می‌دانید که یک عامل خطر خاص در حال تخریب سلامتی شما است و شما را مستعد خطر بیشتر سکته مغزی می‌کند، می‌توانید اقداماتی را برای کاهش اثرات آن عامل انجام دهید.

در ادامه به راه کارهایی که می تواند خطر وقوع سکته مغزی را در شما کاهش دهد می‌پردازیم. حتی اگر عوامل خطر غیرقابل تغییر مانند سن و سابقه فامیلی نیز دارید، با پیروی از توصیه‌های زیر می‌توانید خطر سکته مغزی را در خود کاهش داده و سال‌های بیشتری فعال و سرحال بمانید. این مهم بخصوص با کنترل عوامل خطری که احتمال وقوع سکته مغزی را افزایش می‌دهند ممکن است. چه‌کار می‌توانید بکنید تا از سکته مغزی پیشگیری کنید؟

انتخاب غذاها و نوشیدنی‌های سالم:

به قول معروف “ما چیزی جز آنچه می خوریم نیستیم“. منظور از این ادعا تاکید روی اثر غیرقابل انکار خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها روی سلامت و وضعیت جسمی و روانی و روحی ما است. به مانند همه حوزه های دیگر سلامتی، تغذیه می تواند روی احتمال وقوع سکته تاثیر مثبت یا منفی بگذارد. انتخاب گزینه‌های غذایی و تنقلات سالم می‌تواند به شما در پیشگیری از سکته مغزی کمک کند. اولین توصیه این است که برای پیشگیری از سکته مغزی حتماً باید مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه مصرف کنید.
خوردن غذاهای کم‌چرب اشباع، چربی ترانس و کلسترول و پر از فیبر می‌تواند به پیشگیری از کلسترول بالا و در نتیجه پیشگیری از سکته مغزی کمک کند. از طرفی کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی شما می‌تواند فشار خون شما و در نتیجه خطر وقوع سکته مغزی را کاهش دهد. همچنانکه در یالا ذکر شد کلسترول بالا و فشار خون بالا خطر سکته ی مغزی را افزایش می‌دهند.

حفظ وزن مناسب و تناسب اندام:

داشتن اضافه وزن یا چاقی خطر وقوع سکته مغزی را افزایش می‌دهد. چاقی، همچنین عوارض مرتبط با آن (از جمله فشار خون بالا و دیابت)، شانس سکته مغزی شما را افزایش می‌دهد. اگر اضافه وزن دارید، کاهش تنها ۱۰ پوند می‌تواند تأثیر واقعی بر خطر سکته مغزی شما داشته باشد. محدوده سالم وزن با استفاده از شاخص توده بدنی (BMI) محاسبه می شود. با تقسیم وزن به مجذور قد عددی به دست می آید که نشان دهنده BMI شما است. این عدد باید در محدوده 19 تا 25 باشد. اما چگونه به این محدوده نرمال وزن دست یابیم؟ 

  • سعی کنید روزانه بیش از ۱,۵۰۰ تا ۲,۰۰۰ کالری نخورید (بسته به سطح فعالیت و BMI فعلی شما).
  • میزان فعالیت بدنی خود را با فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، گلف یا تنیس افزایش دهید و فعالیت بدنی را بخشی از برنامه روزانه خود کنید. 

فعالیت بدنی منظم داشته باشید: 

فعالیت بدنی می‌تواند به شما در حفظ تناسب اندام، وزن متناسب و کاهش سطح کلسترول و فشار خون کمک کند. توصیه می‌‌شود که هر هفته ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط، مانند پیاده‌روی سریع، انجام دهید. کودکان و نوجوانان باید هر روز ۱ ساعت فعالیت بدنی داشته باشند.
ورزش به کاهش وزن و پایین آوردن فشار خون کمک می‌کند، اما همچنین به عنوان یک عامل مستقل برای پیشگیری از سکته مغزی عمل می‌کند. باید حداقل پنج روز در هفته با شدت متوسط ورزش کنید. برای رسیدن به این هدف موراد زیر را رعایت کنید: 
 
  • هر صبح بعد از صبحانه در محله خود پیاده‌روی کنید.
  • یک باشگاه تناسب اندام با دوستانتان راه‌اندازی کنید.
  • وقتی ورزش می‌کنید، به سطحی برسید که نفس‌تان تند شود، اما هنوز هم بتوانید صحبت کنید.
  • اگر می‌توانید، به جای آسانسور از پله‌ها استفاده کنید.
  • اگر ۳۰ دقیقه متوالی برای ورزش ندارید، آن را به جلسات ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای چند بار در روز تقسیم کنید.

سیگار نکشید:

پرهیز از سیگار یکی از راه‌های بی هزینه پیشگیری از سکته مغزی است. سیگار کشیدن به شدت شانس سکته را افزایش می‌دهد. اگر سیگار می‌کشید هر چه سریع‌تر اقدام به ترک آن کنید. ترک کردن سیگار خطر سکته مغزی را کاهش خواهد داد. راههای زیادی برای ترک سیگار وجود دارد. 
سیگار کشیدن تشکیل لخته‌ها را به چندین روش تسریع می‌کند. این کار باعث غلیظ شدن خون شما شده و مقدار پلاک تجمع‌یافته در شریان‌ها را افزایش می‌دهد. همراه با یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، ترک سیگار یکی از قدرتمندترین تغییرات سبک زندگی است که به طور قابل توجهی به پیشگیری از سکته مغزی کمک خواهد کرد. برای ترک سیگار موارد زیر را پیگیری کنید. 
  • بهترین راه برای ترک سیگار برای شما احتمال دارد با دیگران متفاوت باشد. این بهترین راه را با مشورت با پزشکان خود پیدا کنید. 
  • از برخی داروهای کمک کننده ترک سیگار مانند قرص‌های نیکوتین یا چسب‌ها، استفاده کنید. 
  • ناامید نشوید. اکثر سیگاری‌ها نیاز دارند چندین بار تلاش کنند تا ترک کنند. هر تلاش شما را یک قدم به ترک کامل سیگار نزدیک‌تر می‌کند.

محدود کردن الکل:

مصرف الکل یکی از عوامل مهم تهدید کننده سلامتی است. الکل نیز مانند سیگار می‌تواند خطر وقوع سکته مغزی را افزایش دهد. نوشیدن بیش از حد الکل باعث افزایش فشار خون و بالا رفتن خطر سکته مغزی می‌شود. شاید نوشیدن کمی الکل در روز، اشکالی نداشته باشد اما وقتی مصرف به دو گیلاس در روز برسد خطر سکته مغزی به شدت افزایش می‌یابد.

کنترل بیماری ها و چکاب دوره ای:

با پزشک خود درباره اقداماتی که می‌توانید برای کاهش خطر سکته انجام دهید صحبت کنید.
اگر بیماری قلبی، کلسترول بالا، فشار خون بالا یا دیابت دارید، می‌توانید اقداماتی برای کاهش خطر سکته انجام دهید. 

کنترل کلسترول: 

شما باید سطح کلسترول خود را حداقل هر ۵ سال یک بار آزمایش کنید. با تیم پزشکی درباره این آزمایش خون ساده صحبت کنید. اگر کلسترول بالایی دارید، داروها و تغییرات سبک زندگی می‌توانند به کاهش خطر  و پیشگیری از سکته مغزی کمک کنند.
عوامل خطر غیرقابل اصلاح سکته مغزی ، پیشگیری از سکته مغزی، خطر وقوع سکته مغزی ، عوامل خطر سکته مغزی ، چه‌کار می‌توانید بکنید تا از سکته مغزی پیشگیری کنید؟
عوامل خطر غیرقابل اصلاح سکته مغزی ، پیشگیری از سکته مغزی، خطر وقوع سکته مغزی ، عوامل خطر سکته مغزی ، چه‌کار می‌توانید بکنید تا از سکته مغزی پیشگیری کنید؟

کنترل فشار خون:

فشار خون بالا به شدت احتمال سکته مغزی را بالا می برد. فشار خون بالای کنترل نشده خطر سکته مغزی شما را دو تا چهار برابر می‌کند. فشار خون بالا معمولاً علائمی ندارد، بنابراین حتماً باید آن را به طور منظم بررسی کنید. کنترل فشار خون و نگه داشتن آن در محدوده نرمال یکی از راه های اصلی پیگیری از سکته مغزی است. اگر فشار خون بالایی دارید، پزشک شما ممکن است دارو تجویز کند. همچنین برخی تغییرات در سبک زندگی پیشنهاد دهد و رژیم‌های غذایی مناسب و کم نمک برای کنترل فشار خون بالا ضروری است. 
فشارخون ایده‌آل ۱۲۰/۸۰ است. گاهی با توجه به وضعیت سلامتی شما پزشکتان ممکن است این اعداد را روی ۱۴۰/۹۰ نگه دارد. اما چگونه فشار خون خود را روی این اعداد نگه دارید؟ 
  • نمک موجود در رژیم غذایی خود را به کمتر از ۱,۵۰۰ میلی‌گرم در روز (حدود نیم قاشق چای‌خوری) کاهش دهید.
  • از غذاهای با کلسترول بالا مانند همبرگر، پنیر و بستنی پرهیز کنید.
  • هر روز ۴ تا ۵ کاسه میوه و سبزیجات بخورید. یک وعده ماهی دو تا سه بار در هفته و چندین وعده روزانه غلات کامل و لبنیات کم‌چرب برای کنترل فشارخون لازم است. 
  • فعالیت بدنی بیشتری داشته باشید، حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت در روز و بیشتر اگر ممکن است.
  • اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید.
  •  اگر لازم بود، داروهای فشار خون مصرف کنید.

کنترل دیابت: 

دیابت یکی از عوامل خطر سکته مغزی است. اگر دیابت دارید، سطح قند خون خود را به طور منظم بررسی کنید. برای کنترل دیابت تغییرات مهمی باید در سبک زندگی و تغذیه خود ایجاد کنید. افزایش فعالیت بدنی و انتخاب غذاهای سالم‌تر به کنترل قند خون شما کمک کرده و خطر سکته را کاهش خواهد داد.
داشتن قند خون بالا با گذشت زمان باعث آسیب به عروق خونی می‌شود و احتمال تشکیل لخته‌ها در داخل آنها را افزایش می‌دهد. برای کنترل قند خون به موارد زیر دقت کنید: 
  • قند خون خود را طبق دستور پزشک کنترل کنید.
  • از رژیم غذایی، ورزش و داروها برای نگه داشتن قند خون در محدوده توصیه شده استفاده کنید.

درمان بیماری قلبی: 

بیماری‌های قلبی یکی از عوامل خطر مهم ابتلا به سکته مغزی است. اگر دارای شرایط خاص قلبی مانند بیماری عروق کرونر یا فیبریلاسیون دهلیزی (ضربان نامنظم قلب) هستید، حتما پیگیر درمان آن باشید. درمان مشکلات قلبی می‌تواند به پیشگیری از سکته مغزی کمک کند.
فیبریلاسیون دهلیزی نوعی ضربان قلب نامنظم است که باعث تشکیل لخته‌ها در قلب می‌شود. این لخته‌ها سپس می‌توانند به سمت مغز حرکت کنند و منجر به سکته شوند. فیبریلاسیون دهلیزی تقریباً خطر سکته مغزی را 5 برابر می‌کند. و باید جدی گرفته شود. پس اگر فیبریلاسیون دهلیزی دارید، آن را درمان کنید.
  • اگر علائمی مانند تپش قلب یا تنگی نفس دارید، برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
  • ممکن است نیاز باشد داروی ضد انعقاد (رقیق‌کننده خون) مصرف کنید. پزشکان شما می‌توانند شما را در این درمان راهنمایی کنند.

در مصرف داروهای خود جدی و دقیق باشید: 

اگر دارویی برای درمان بیماری قلبی، کلسترول بالا، فشار خون بالا یا دیابت مصرف می‌کنید، دستورالعمل‌های پزشک خود را با دقت دنبال کنید. همیشه اگر چیزی را متوجه نشدید از پزشک خود سوال کنید. هرگز بدون مشورت با پزشک داروی خود را قطع نکنید. مصرف داروها برای پیشگیری از سکته مغزی ضروری است.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *