تنفس دیافراگمی یا تنفس شکمی، نکته مهم و اساسی برای سلامت و کیفیت زندگی


تنفس دیافراگمی، که به عنوان تنفس شکمی نیز شناخته میشود، یک روش تنفسی عمیق و مؤثر است که در آن عضله دیافراگم در فرآیند تنفس شرکت میکند. به تعبیر دیگر عمده کار دم و بازدم را در تنفس شکمی، دیافراگم انجام میدهد. دیافراگم عضلهای گنبدی شکل است که بین قفسه سینه و شکم قرار دارد و ریهها را از احشا جدا میکند. تنفس دیافراگمی یا تنفس شکمی به افزایش ظرفیت ریهها و بهبود کیفیت تنفس کمک میکند و تأثیرات مثبت زیادی بر روی سلامت جسمی و روانی فرد دارد.
تنفس دیافراگمی یک تکنیک مؤثر برای افزایش کیفیت زندگی روزمره است. با یادگیری و تمرین تنفس شکمی یا دیافراگمی، افراد میتوانند نه تنها سلامت جسمی خود را بهبود بخشند بلکه تأثیرات مثبتی بر روی سلامت روانی خود نیز داشته باشند. این روش ساده اما قدرتمند میتواند ابزاری ارزشمند برای مقابله با استرسهای روزمره باشد و کیفیت خواب را نیز ارتقاء دهد.
دیافراگم و نقش آن در تنفس
دیافراگم مهمترین عضله تنفسی است که وظیفه اصلی آن کمک به انبساط و انقباض ریهها در حین تنفس است. در تنفس شکمی هنگامی که فرد نفس میکشد، دیافراگم منقبض شده و به سمت پایین حرکت میکند. با این کار فضای کافی برای انبساط ریهها ایجاد میشود. همچنین با کاهش فشار داخل ریهها و ایجاد فشار منفی هوا بدون تلاش و تقلا به داخل ریهها کشیده شود.
انقباض دیافراگم و پایین آمدن آن باعث هل داده احشا به سمت پایین و بالا آمدن شکم میشود، به همین دلیل تنفس دیافراگمی به تنفس شکمی نیز شناخته میشود. در ادامه و حین بازدم، دیافراگم شل شده و به حالت اولیه خود بازمیگردد. این کار باعث خروج هوا از ریهها میشود. این فرآیند نه تنها به تأمین اکسیژن مورد نیاز بدن کمک میکند بلکه نقش مهمی در دفع دیاکسید کربن نیز دارد.
مدل های غیرطبیعی تنفس
در بسیاری از بیماران مبتلا به اختلالات صدا یا ضایعات مختلف حنجره و تارهای صوتی و همچنین افراد دارای لکنت مدل نفس کشیدن از حالت طبیعی تنفس دیافراگمی خارج شده و تنفس شکمی دچار اختلال شده است. تنفس در این افراد با مدلهای غیرطبیعی مانند تنفس شانهای و سینهای و با تقلا انجام میشود. در این حالت افراد شکم را تو داده و سعی میکنند با سینه نفس بکشند. اما به دلیل تورفتگی شکم و هل داده شدن دیافراگم به سمت بالا، حجم ریهها به شدت کاهش یافته و ظرفیت تنفسی کاهش مییابد. این مشکل در خوانندهها و دیگر کاربران حرفه ای صوت بسیار شایع است و معمولا به عنوان اولین قدم در درمان اختلال و افزایش ظرفیت صوتی باید به آن توجه کرد.
مزایای تنفس دیافراگمی
تنفس شکمی دارای مزایای فراوانی است که شامل موارد زیر میشود:
افزایش ظرفیت تنفسی:
با استفاده از دیافراگم و انجام تنفس شکمی، حجم بیشتری از هوا وارد ریهها میشود. به این ترتیب اکسیژن دریافتی بدن افزایش یافته و فرد آرامتر و ریلکس تر خواهد بود. این وضعیت در تنفس شانه ای کاملا برعکس است.
کاهش استرس و اضطراب:
تنفس شکمی به آرامش سیستم عصبی کمک کرده و احساس آرامش بیشتری را در فرد ایجاد میکند.
بهبود عملکرد قلب:
تنفس شکمی با افزایش اکسیژن دریافتی، عملکرد قلب نیز را بهبود بخشیده و به کاهش فشار خون کمک میکند.
تقویت عضلات مرکزی:
تمرینات تنفس دیافراگمی باعث تقویت عضلات شکمی بدن میشود.
بهبود کیفیت خواب:
تنفس شکمی با کاهش استرس و اضطراب، باعث افزایش کیفیت خواب میشود.


بیشتر بخوانید: همه چیز درباره نوروفیدبک-مقاله جامع
روشها و مراحل انجام تنفس شکمی
تنفس شکمی در حالت درازکش:
مکان مناسب: یک سطح صاف و آرام را انتخاب کنید و به پشت دراز بکشید. زانوهای خود را خم کرده و سر را بر روی زمین یا بالش قرار دهید.
قرار دادن دستها: یک دست را روی قفسه سینه و دست دیگر را روی شکم قرار دهید. این کار به شما کمک میکند تا حرکات دیافراگم را بهتر حس کنید.
دم عمیق: از طریق بینی نفس بکشید و اجازه دهید شکم شما به سمت بالا و بیرون بیاید. قفسه سینه باید تا حد ممکن ثابت بماند.
بازدم آرام: ماهیچههای شکم خود را سفت کرده و در حین بازدم، آنها را رها کنید تا شکم به سمت داخل برود. از طریق دهان نفس خود را خارج کنید. در این حالت شکم به آرامی به سمت داخل کشیده میشود
تکرار: این مراحل را چندین بار تکرار کنید تا احساس راحتی بیشتری پیدا کنید.
تنفس شکمی در حالت نشسته:
وضعیت نشسته: بر روی یک صندلی راحت بنشینید، زانوها را خم کرده و شانهها، سر و گردن را در حالت آرامش قرار دهید.
قرار دادن دستها: مشابه حالت درازکش، یک دست را روی قفسه سینه و دست دیگر را زیر قفسه سینه و روی شکم قرار دهید.
دم عمیق: از طریق بینی نفس بکشید و اجازه دهید شکم شما به سمت بالا و بیرون بیاید. قفسه سینه باید تا حد ممکن ثابت بماند.
بازدم آرام: ماهیچههای شکم خود را سفت کرده و در حین بازدم، آنها را رها کنید تا شکم به سمت داخل برود. از طریق دهان نفس خود را خارج کنید. در این حالت شکم به آرامی به سمت داخل کشیده میشود.
تکرار: این مراحل را چندین بار تکرار کنید تا احساس راحتی بیشتری پیدا کنید.
ایجاد روتین روزانه برای تمرین تنفس دیافراگمی
تمرین منظم: برای بهره بردن از مزایای تنفس دیافراگمی، لازم است که این تمرینات به طور منظم انجام شوند.
زمان مشخص: تمرینات تنفسی خود را هر روز در یک زمان مشخص انجام دهید. این کار به شما کمک میکند تا به تدریج این عادت را تقویت کنید.
آگاهی از بدن: توجه به حرکات بدن در حین تنفس بسیار مهم است؛ باید سعی کنید تا حد امکان از تنفس سینهای پرهیز کنید.
استفاده در موقعیتهای مختلف: تنفس دیافراگمی را میتوان در هر زمان و مکانی انجام داد؛ مثلاً هنگام نشستن در محل کار یا قبل از خواب.
مدت زمان: سعی کنید هر بار حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه تمرین کنید. این زمان کافی است تا شما بتوانید به آرامش برسید و تکنیک تنفس شکمی را بهتر یاد بگیرید.
استفاده از تکنیکها و تمرین های مختلف برای بهسازی تنفس دیافراگمی
از روش های مختلفی برای بهبود هر چه بیشتر تنفس شکمی استفاده کنید. تمرین های مانند موارد زیر باعث بهینه سازی بیشتر تنفس دیافراگمی میشود.
تمرین هیس: بعد از دم عمیق، دهان خود را ببندید و با صدای هیس نفس خود را خارج کنید. سعی کنید مدت زمان هیس را به مرور افزایش دهید.
تمرینات حرکتی: هنگام دم، دستان خود را به سمت بالا ببرید و هنگام بازدم آنها را پایین بیاورید. این کار به تقویت عضلات تنفسی و بهبود تنفس دیافراگمی کمک میکند.


آرامش ذهنی
تمرکز بر تنفس: در حین تمرین تنفس شکمی، سعی کنید ذهن خود را از افکار مزاحم پاک کرده و فقط بر روی تنفس و حرکات بدنتان تمرکز کنید..
محیط آرام: تمرینات تنفس شکمی را در یک مکان آرام انجام دهید تا بتوانید بهتر تمرکز کنید.
با پیروی از این مراحل و ایجاد یک روتین منظم، میتوانید تنفس دیافراگمی را به صورت مؤثر در زندگی روزمره خود گنجانده و از فواید آن بهرهمند شوید.
تأثیرات مثبت تنفس دیافراگمی بر استرس
تنفس شکمی میتواند به طور مؤثری به کاهش استرس کمک کند. این نوع تنفس به افراد کمک میکند تا با آرامش بیشتری نفس بکشند و از مزایای آن بهرهمند شوند. اثر تنفس شکمی بر کاهش استرس از راه های زیر به دست میآید.
کاهش هورمونهای استرس:
تنفس دیافراگمی به کاهش سطح هورمون کورتیزول، که به عنوان هورمون استرس شناخته میشود، کمک میکند. مطالعات نشان دادهاند که این نوع تنفس میتواند علائم استرس و اضطراب را کاهش دهد.
تنظیم فشار خون و ضربان قلب:
این روش تنفسی باعث افزایش اکسیژن دریافتی و کاهش فشار خون میشود. با کاهش فشار خون و تنظیم ضربان قلب، احساس آرامش بیشتری در فرد ایجاد میشود.
آرامش سیستم عصبی:
تنفس شکمی باعث فعال شدن سیستم عصبی پاراسمپاتیک میشود که مسئول آرامش و استراحت بدن است. این عمل به کاهش واکنشهای جسمی ناشی از استرس کمک میکند.
بهبود تمرکز و آرامش ذهنی:
تمرینات منظم تنفس دیافراگمی به افراد کمک میکند تا تمرکز بیشتری داشته باشند و احساس آرامش بیشتری را تجربه کنند. این موضوع باعث افزایش کیفیت زندگی و کاهش تنشهای روحی میشود.
تأثیرات تنفس دیافراگمی بر ضربان قلب
تنفس دیافراگمی میتواند به طور مؤثری به کاهش ضربان قلب کمک کند. این نوع تنفس به دلیل تأثیرات مثبت آن بر سیستم عصبی و فیزیولوژی بدن، به تنظیم و کاهش ضربان قلب کمک میکند. اثر مثبت تنفس شکمی روی تنظیم ضربان قلب از راه های زیر به دست می آید.
تنظیم سیستم عصبی: تنفس دیافراگمی به فعال شدن سیستم عصبی پاراسمپاتیک کمک میکند که مسئول آرامش و استراحت بدن است. این سیستم با کاهش فعالیت عصب سمپاتیک، که مسئول افزایش ضربان قلب در شرایط استرسزا است، به آرامش قلب کمک میکند.
کاهش فشار خون: تنفس شکمی باعث افزایش اکسیژن دریافتی و کاهش فشار خون میشود. با کاهش فشار خون، ضربان قلب نیز به طور طبیعی کاهش مییابد، زیرا قلب برای پمپاژ خون در شرایط آرامتر نیاز به کار کمتری دارد.
کاهش هورمونهای استرس: تنفس دیافراگمی میتواند سطح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) را کاهش دهد. این کاهش هورمونها به نوبه خود میتواند منجر به کاهش ضربان قلب شود، زیرا استرس معمولاً باعث افزایش ضربان قلب میشود.
بهبود کیفیت خواب و آرامش: تمرینات منظم تنفس دیافراگمی میتواند کیفیت خواب را بهبود بخشد و احساس آرامش را افزایش دهد. خواب بهتر و آرامش بیشتر نیز به تنظیم ضربان قلب کمک میکند.


چگونه تنفس دیافراگمی میتواند به بهبود سیستم عصبی کمک کند؟
تنفس شکمی یا دیافراگمی، یک تکنیک تنفسی است که به طور قابل توجهی میتواند به بهبود عملکرد سیستم عصبی کمک کند. این نوع تنفس با استفاده از عضلات دیافراگم انجام میشود و به عمیقتر شدن تنفس و افزایش اکسیژن رسانی به بدن منجر میشود. در ادامه، تأثیرات مثبت تنفس دیافراگمی بر سیستم عصبی بررسی میشود..
کاهش استرس و اضطراب:
تنفس دیافراگمی به کاهش سطح هورمون استرس (کورتیزول) کمک میکند. این کاهش هورمونی منجر به آرامش سیستم عصبی میشود و به ویژه بر سیستم عصبی پاراسمپاتیک تأثیر مثبت دارد که مسئول آرامش و استراحت بدن است. با تمرین تنفس شکمی، افراد میتوانند احساس آرامش بیشتری را تجربه کنند و علائم اضطراب را کاهش دهند.
تنظیم ضربان قلب و فشار خون:
این نوع تنفس میتواند ضربان قلب را تنظیم کند و فشار خون را کاهش دهد. با تنفس عمیق و آرام، قلب به طور ملایمتر و منظمتری ضربان میزند، که این امر به کاهش خطر بیماریهای قلبی و عروقی کمک میکند.
بهبود عملکرد سیستم ایمنی:
استرس مزمن میتواند به ضعف سیستم ایمنی منجر شود. تمرینات تنفس دیافراگمی با کاهش استرس و افزایش آرامش، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند و در نتیجه، بدن بهتر قادر به مبارزه با عفونتها و عوامل بیماریزا خواهد بود.
افزایش انرژی و تمرکز:
تنفس شکمی باعث افزایش اکسیژن رسانی به سلولها میشود که این امر منجر به افزایش انرژی فیزیکی و ذهنی میگردد. همچنین، تنفس شکنی یا دیافراگمی به افراد کمک میکند تا تمرکز بیشتری داشته باشند و از افکار ناخواستهای که ممکن است باعث استرس شوند، رها شوند.
کاهش تنش عضلانی:
تنفس شکمی باعث تسکین تنشهای عضلانی ناشی از استرس میشود. با انجام تمرینات تنفس دیافراگمی، عضلات گردن، شانهها و قفسه سینه رها شده و احساس راحتی بیشتری ایجاد میشود.
آیا تنفس دیافراگمی میتواند به کاهش سطح هورمون استرس کمک کند؟
تنفس دیافراگمی میتواند به طور مؤثری به کاهش سطح هورمون استرس (کورتیزول) در بدن کمک کند. تنفس شکمی با تمرکز بر انقباض دیافراگم و افزایش حجم تنفس، به بهبود عملکرد سیستم عصبی پاراسمپاتیک کمک میکند. سیستم عصبی پاراسمپاتیک مسئول آرامش و تنظیم استراحت بدن است. تنفس شکمی از راههای زیر باعث ماهش کورتیزول می شود. .
کاهش سطح کورتیزول:
تحقیقات نشان دادهاند که تنفس دیافراگمی میتواند سطح کورتیزول را کاهش دهد. این هورمون در زمان استرس افزایش مییابد. کاهش این هورمون به کمک تنفس شکمی به کاهش علائم استرس و اضطراب کمک میکند. .
تنظیم ضربان قلب و فشار خون:
تنفس شکمی باعث افزایش اکسیژن خون و کاهش فشار خون و ضربان قلب میشود. این حالتها به آرامش بیشتر بدن منجر میگردد.
تأثیر بر سیستم عصبی:
تنفس دیافراگمی با فعال کردن سیستم عصبی پاراسمپاتیک، پاسخ آرامش بدن را تحریک کرده و به کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک که مسئول پاسخ “جنگ و گریز” است، کمک میکنند
آیا تنفس دیافراگمی میتواند به کاهش فشار خون کمک کند؟
تنفس دیافراگمی میتواند به کاهش فشار خون کمک کند. این نوع تنفس با انقباض دیافراگم و عمیقتر کردن فرآیند دم و بازدم، به افزایش حجم اکسیژن ورودی به ریهها و در نتیجه بهبود عملکرد سیستم عروقی کمک میکند. تنفس شکمی از راه های زیر می تواند منجر به کاهش فشار خون شود.
کاهش استرس: تنفس دیافراگمی باعث کاهش سطح هورمون استرس (کورتیزول) میشود. کوتیزول یکی از عوامل مؤثر در افزایش فشار خون است.
تنظیم ضربان قلب: تنفس دیافراگمی به کاهش و تنظیم ضربان قلب و در نتیجه کاهش فشار خون کمک میکند.
بهبود اکسیژنرسانی: تنفس شکمی یا دیافراگمی با افزایش اکسیژن و کاهش دیاکسید کربن خون به تنظیم pH خون کمک می کند. این امر بر روی فشار خون تأثیر مثبت دارد.
تسهیل آرامش: تنفس دیافراگمی به عنوان یک تکنیک آرامشبخش عمل میکند و میتواند به کاهش تنشهای عضلانی و افزایش آرامش کلی بدن کمک کند. این عوامل نیز بر روی فشار خون تأثیرگذار هستند.
در مجموع، تمرینات منظم تنفس دیافراگمی میتوانند به عنوان یک روش غیر دارویی مؤثر برای کنترل و کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا مورد استفاده قرار گیرد.
همچنانکه ملاحظه کردید تنفس دیافراگمی از طریق شبکه به هم پیوستهای از اثرات مثبت روی سیستمهای مختلف فیزیولوژیک میتواند نتایج قابل توجهای برای سلامت جسمی و روانی ما داشته باشد. هر فردی میتواند این تمرینات را به صورت روزانه و در خانه خود انجام دهد. اگر یادگیری تنفس دیافراگمی برای ما سخت است میتوانید با استفاده از روشهای بیوفیدبک کلینیک زاگرس کرمانشاه آن را به راحتی یاد گرفته و در زندگی خود به کار بگیرید.
عالی و تاثیر گزاره