علت، علائم و درمان فلج شدن تارهای صوتی

فلج تارهای صوتی ، فلج شدن تارهای صوتی ، درمان فلج شدن تارهای صوتی
فلج تارهای صوتی ، فلج شدن تارهای صوتی ، درمان فلج شدن تارهای صوتی
فلج شدن تارهای صوتی وضعیتی مهم و ناتوان کننده است که به دلیل بیماری‌ها  یا مشکلات دیگر سلامتی ایجاد می‌شود. بر این اساس فلج شدن تارهای صوتی یک بیماری نیست بلکه علامتی از بیماری‌های دیگر است. به همین دلیل شناخت علائم و انجام بررسی‌های لازم برای تعیین نوع و علت فلج تارهای صوتی قدم اول در درمان صحیح آن است.
 
بر اساس آمار جهانی از هر 1000 نفر 4 نفر به فلج تارهای صوتی مبتلا می‌شوند. در خوشبینانه ترین حالت تقریبا 10 درصد جراحی‌های تیروئید منجر به فلج شدن تارهای صوتی می‌شود.  فلج شدن تارهای صوتی بیشتر در سنین بالای 50 سالگی اتفاق می‌افتد و احتمال وقوع آن در مردان 3 برابر زنان است. در این مقاله سعی می‌شود همه اطلاعات ضروری در مورد علائم، تشخیص، و درمان فلج شدن تارهای صوتی برای بیماران ارائه شود. امید است این اطلاعات برای پیگیری درمان خوانندگان محترم مفید باشد. 

حنجره و تارهای صوتی چگونه کار می کنند؟

حنجره از مجموعه‌ای غضروف و عضلات ظریف تشکیل شده است. حنجره وظایف مهمی مانند محافظت از راه هوایی و ریه در مقابل ورود اجسام خارجی و غذا، تنظیم تنفس و صداسازی را بر عهده دارد. این وظایف مهم توسط عضلات داخلی و خارجی حنجره انجام می‌شود. عصب دهی به این عضلات به صورت دو طرفه و توسط عصب شماره 10 یا عصب واگ صورت می‌گیرد. شاخه راجعه عصب واگ یکی از مهم‌ترین عصب‌های حنجره است که تارهای صوتی را عصب دهی می‌کند. 
 
این ساختار عصبی-عضلانی، حنجره و تارهای صوتی را هنگام ارتباط کلامی، تنفس و انجام عمل بلع جهت خوردن مواد غذایی به صورت دقیق تنظیم و مدیریت می‌کند. به صورتی که هنگام تنفس تارهای صوتی باز شده و از هم فاصله می‌گیرند تا عمل نفس کشیدن به طور کامل انجام شود. اما هنگام صحبت کردن تارهای صوتی به خط وسط نزدیک شده و به هم می‌چسبند تا عمل صداسازی با کمک فشار هوا و انقباض تارهای صوتی انجام شود. 
 
در هنگام انجام عمل بلع و قورت دادن، تارهای صوتی و ساختارهای بالاتر به طور کامل به هم نزدیک شده و به هم می‌چسبند. این کار برای جلوگیری از ورود مواد غذایی به نای و ریه ضروری است. بعد از آن، حنجره به کمک عضلات خارجی بالا کشیده می‌شود تا ماده غذایی با سمت مری هدایت شود. 
هماهنگی و عملکرد دقیق همه عضلات حنجره برای انجام وظایف ذکر شده ضروری است. این هماهنگی توسط شاخه‌های مختلف عصب شماره 10 انجام می‌شود. هر نوع آسیب مانند قطع شدن عصب یا اختلال در جریان آن باعث ایجاد ضعف و فلجی حنجره، فلج شدن تارهای صوتی و اختلال در عملکرد آن می‌شود. 
تشخیص فلج تارصوتی ، فلج شدن تارصوتی
تشخیص فلج تارصوتی ، فلج شدن تارصوتی

فلج یکطرفه تار صوتی سمت چپ با علت نامشخص در خانم جوان  (در تصویر سمت راست دیده می شود)

انواع فلج تارهای صوتی و علائم آن

فلج یک طرفه تار صوتی:

در این حالت تنها یکی از تارهای صوتی فلج شده و تار صوتی سمت مقابل سالم است. فلج یکطرفه تار صوتی معمولا باعث گرفتگی صدا به صورت صدای ضعیف و نفس آلود می‌شود. احساس خستگی و ناتوانی در صحبت کردن و کاهش دامنه شدت و فرکانس صوت در فلج تارهای صوتی معمول است. همچنین ممکن باعث اختلال بلع بخصوص هنگام نوشیدن مایعات شود. در این حالت مایعات و مواد غذایی توی گلو می‌پرد و عمل بلع به سختی انجام می‌شود. احساس تنگی نفس در این بیماران بخصوص هنگام فعالیت فیزیکی دیده می‌شود.

در بیشتر بیماران فلج تار صوتی یکطرفه کامل است. اما گاهی حالت نیمه فلجی نیز دیده می‌شود. اگر تنها عضلات نزدیک کننده تار صوتی دچار مشکل شود، تارهای صوتی هنگام تنفس به طور کامل از هم فاصله می‌گیرند، به همین دلیل تنگی نفس ایجاد نمی‌شود. اما در این بیماران اختلال صوت و گرفتگی صدا شدید است. اگر تنها عضلات دور کننده دچار مشکل شود تار صوتی به خط وسط می‌رسد. به همین دلیل مشکل گرفتگی صدا و اختلال صوت در این بیماران شدید نیست، اما به دلیل باز نشدن تارهای صوتی احساس تنگی نفس در این بیماران بخصوص هنگام فعالیت فیزیکی دیده می‌شود. در حالت فلج کامل و یکطرفه تار صوتی هر دو گروه دورکننده و نزدیک کننده فلج شده و تار صوتی کاملا بی حرکت می‌شود. 

فلج دو طرفه تارهای صوتی:

در این وضعیت عصب دهی تارهای صوتی به صورت دو طرفه آسیب می‌بیند. این وضعیت نادر بوده و بسیار کمتر از فلج تار صوتی یکرفه دیده می‌شود. بیشتر فلج‌های دوطرفه تار صوتی ناشی از جراحی‌های دو طرفه تیروئید هستند. در حالت فلج دو طرفه تار صوتی شکایت اصلی بیمار احساس تنگی نفس شدید و خرخر هنگام نفس کشیدن یا استریدور دمی است. همچنین گرفتگی نسبی صدا و اختلال بلع نیز در این بیماران دیده می‌شود.  

ویدئو فلج دوطرفه تارهای صوتی متعاقب جراحی دوطرفه تیروئید در خانم 38 ساله. تارهای صوتی در وضعیت بینابینی ثابت مانده و هنگام تنفس به خط وسط کشیده شده و باعث تنگی نفس می‌شود.

تشخیص فلج تارهای صوتی

تنگی نفس، گرفتگی صدا و اختلال بلع علائم درگیری حنجره بوده و باید آن‌ها را جدی گرفت . بخصوص گرفتگی ناگهانی صدا می‌تواند علامت فلجی تار صوتی باشد. علائم می‌تواند به صورت ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود. همچنین اگر همراه با گرفتکی صدا اختلال بلع و تنگی نفس نیز ایجاد شود، احتمال فلج تارهای صوتی بیشتر است. تشخیص نهایی فلج شدن تارهای صوتی با استروبوسکوپی  حنجره صورت می‌گیرد. بعد از تشخیص فلج تارهای صوتی، بررسی‌های لازم جهت تعیین علت آغاز می‌شود. تعیین علت مشکل برای درمان مناسب و سریع فلج تارهای صوتی ضروری است. 

علت فلج شدن تارهای صوتی

دلایل و وضعیت‌های مختلفی می‌توانند به عصب راجعه حنجره آسیب زده و باعث فلج شدن تارهای صوتی شوند. دلیل بیش از یک سوم فلج تارهای صوتی نامشخص یا ادیوپاتیک است. بعد از آن فلج شدن تارهای صوتی به دلیل بدخیمی‌ها یا سرطان‌ها دومین علت فلج شدن تارهای صوتی است. برخی تحقیقات دلیل عمده فلج شدن تارهای صوتی را جراحی‌های تیروئید گزارش کرده‌اند. 
 

فلج شدن تارهای صوتی به دنبال جراحی:

گاهی فلج شدن تارهای صوتی بعد از جراحی‌های تیروئید، ناحیه توراکس، دیسک گردن، قلب و ناحیه ساقه مغز ایجاد می‌شود. عصب راجعه از سرمنشا آن در ساقه مغز تا رسیدن به تارهای صوتی مسیری طولانی را طی می‌کند. این مسیر بخصوص برای عصب راجعه سمت چپ خیلی طولانی‌تر است. به همین دلیل در معرض خطر بوده و در جراحی‌های مختلف ذکر شده آسیب می‌بیند. 
 

جراحی‌هایی که ممکن است باعث فلج شدن تارهای صوتی شوند:

 جراحی‌های ناحیه گردن:
  • جراحی‌های تیروئید
  • جراحی غده پاراتیروئید
  • جراحی دیسک گردن
  • کاشت ایمپلنت تحریک کننده عصب واگ برای درمان برخی بیماری‌ها
  • جراحی عضله کریکوفانژیال
جراحی های ناحیه قفسه سینه:
  • جراحی‌های ریه مانند برداشتن قسمتی از ریه
  • جراحی بایپس عروق کرونر
  • جراحی تعویض دریچه آئورت
  • جراحی‌های نای
  • جراحی‌های مری
  • مدیاستینوسکوپی
  • جراحی غده تیموس
  • جراحی‌های دیگر قلب و ریه
جراحی‌های دیگر
  • جراحی‌های قاعده جمجمه
  • کاتتر گذاری ناحیه گردن
  • لوله گذاری داخل نای
فلج تارهای صوتی چیست؟ ، علت فلج شدن تارهای صوتی
فلج تارهای صوتی چیست؟ ، علت فلج شدن تارهای صوتی

فلج یکطرفه تار صوتی سمت راست با علت نامشخص در آقای 48 ساله (در تصویر سمت چپ دیده می شود)

توده‌ها و تومورهای احتمالی در مسیر عصب حنجره: 

عصب حنجره از ساقه مغز تا تارهای صوتی مسیر درازی را طی می‌کند. هر نوع توده و تومور در این مسیر شامل قاعده جمجمه، ناحیه گردن و ریه ها می‌تواند عصب حنجره را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد فلج تار صوتی شود. 

سکته مغزی:

انواع نادری از سکته‌های مغزی مانند سندرم والنبرگ با آسیب ساقه مغز و هسته عصب 10 منجر به فلجی تار صوتی می‌شوند. 

ضربه و آسیب فیزیکی:

ضربات شدید به ناحیه گردن و قفسه سینه یا مناطقی که عصب حنجره از آنجا رد می‌شود باعث ایجاد فلجی تار صوتی می‌شود. در برخی از بیماران فلج تارهای صوتی به دنبال انتوباسیون یا لوله گذاری حین جراحی یا بستری در ICU اتفاق می‌افتد. 

بیماری‌های سیستم اعصاب:

برخی بیماری‌های نورولوژیک مانند میاستنی گراویس، همراه با علائم دیگر باعث اختلال در پایانه عصبی-عضلانی حنجره و فلجی تار صوتی می‌شود. همچنین بیماری‌های نورون حرکتی تحتانی نیز می‌تواند باعث فلج شدن تارهای صوتی شود. 

عفونت‌ها:

 گاهی فلج شدن تارهای صوتی به دلیل عفونت‌های ویروسی و غیرویروسی مسیر عصب حنجره اتفاق می‌افتد.

فیلم فلج یکطرفه تار صوتی راست در خانم جوان با توده‌های متعدد سفید ناشی از عفونت قارچی

فلج مادرزادی تارهای صوتی:

در موارد بسیار نادر نوزاد متولد شده به صورت مادرزادی مبتلا به فلج تارهای صوتی است. این وضعیت معمولا در 6 تا 12 ماهاد اول زندگی نوزاد به صورت خودبه خود برطرف می‌شود. اما تا آن هنگام باید جهت بررسی، تشخیص و انجام اقدامات درمانی لازم برای تغذیه ایمن و پرهیز از آسپیراسیون به پزشک مراجعه کنید. 

علل ادیوپاتیک:

 بررسی‌های مختلف شامل تاریخچه پزشکی، ام آر آی مغز، سی تی اسکن و ام آر آی ناحیه گردن و ریه، بررسی احنما وجود بیمار ی‌های نورولوژیک و درنهایت بررسی احتمال وجود هر نوع التهاب و عفونت بعد از تایید فلج تارهای صوتی ضروری است. این بررسی‌ها به کشف علت فلج شدن تارهای صوتی کمک می‌کنند. اما در بخش قابل توجهی از بیماران این بررسی‌ها هیچ گونه بیماری، تومور، ضایعه یا عفونت و التهاب را نشان نمی‌دهند. این گروه از بیماران به فلج تارهای صوتی با دلیل نامشخص مبتلا هستند. 

 
در بین موارد فلج تارهای صوتی با علت نامشخص یا ادیوپاتیک 70 درصد فلجی کامل و 30 درصد حالت ضعف یا نیمه فلجی هستند. تقریبا تمام موارد فلج ادیوپاتیک تارهای صوتی به صورت یک طرفه اتفاق می‌افتد. این وضعیت عمدتا در سنین بالای 45 سال گزارش می‌شود. نردیک 30 درصد از این بیماران در مدت 4 ماه به بهبودی خودبه خود می‌رسند اما گفتاردرمانی میزان بهبودی را می‌تواند به طور قابل توجه افزایش داده و تسریع کند.

درمان فلج شدن تارهای صوتی:

اولین قدم در درمان فلج شدن تارهای صوتی بررسی و تعیین علت آن است. در صورت وجود هر گونه تومور یا توده قدم اول درمان و جراحی آن تومور است. تشخیص بیماری‌های نورولوژیک احتمالی مانند میاستنی گراویس یا گیلن باره مسیر درمان فلج شدن تارهای صوتی را  به سمت مصرف دارو و درمان علت بیماری هدایت می‌کند. تشخیص عفونت نیز مسیر را به سمت داروهای مورد نیاز عوض می‌کند. معمولا با جراحی تومورها، درمان بیماری‌های نورولوژیک یا بهبود وضعیت عفونی التهابی مذکور علائم فلج تارهای صوتی رفع شده و عملکرد طبیعی حنجره برمی‌گردد. 
 
از طرفی تشخیص علت‌هایی مانند سکته مغزی یا فلج تارهای صوتی ناشی از جراحی‌های مختلف مسیر درمان فلج شدن تارهای صوتی را کاملا عوض می‌کند. در این حالت بهترین راه درمان بازتوانی و توانبخشی تار صوتی با صوت درمانی به کمک گفتاردرمانی است.  
 

دلیل فلج شدن تارهای صوتی هر چه که باشد، معمولا روند و سیر بهبودی و درمان باید با ترتیب و اولویت خاصی پیگیر شود. معمولا 6 ماه اول بعد از فلج تارهای صوتی به عنوان دوره طلائی بهوبد در نظر گرفته می‌شود. در این مدت اقدام به جراحی توصیه نمی‌شود. در عوض درمان علل زمینه‌ای و بازتوانی تار صوتی با گفتاردرمانی در اولویت است. تعداد زیادی از بیماران معمولا با پیگیری این روند به بهبودی کامل و قابل قبول رسیده و نیازی به اقدامات جراحی نخواهند داشت. 

 
مساله بسیار مهم برای رسیدن به این هدف جلوگیری از اتلاف وقت برای تشخیص و درمان است. تشخیص زودهنگام و اقدام به درمان و بازتوانی تار صوتی آسیب دیده با گفتاردرمانی راهی است که توسط مجامع علمی دنیا و دانشگاه‌ها و پروتکل‌های معتبر بالینی توصیه می‌شود. سال‌ها تجربه ما با هزاران بیمار مبتلا به انواع فلج تارهای صوتی نشان داده که تشخیص و درمان زودهنگام یکی از عوامل بسیار مهم جهت درمان فلج شدن تارهای صوتی بدون نیاز به جراجی است. 
 
در صورت عدم بهبود فلج تارهای صوتی بعد از دوره طلایی 6 ماهه معمولا روش‌های جراحی برای درمان در نظر گرفته می‌شود. این روش‌ها شامل مدیالیزیشن تار صوتی آسیب دیده، تعبیه پروتزهای مختلف، یا تزریق فیلر است و با توجه به وضعیت بیمار، نوع و شدت فلجی تار صوتی و تشخیص جراح برای هر بیمار انتخاب می‌شود. 

فلج شدن تارهای صوتی به دنبال جراحی تیروئید:

بر اساس آمار منتشر شده در کشور آمریکا تقریبا 10 درصد جراحی‌های تیروئید منجر به فلج شدن تارهای صوتی می‌شود. ازاین تعداد تقریبا 9 درصد به فلج یکطرفه و تنها 1 درصد به فلج دو طرفه تار صوتی مبتلا می‌شوند. بر اساس تحقیقات منتشر شده جهانی حدود 20 درصد از بیمارانی که به دنبال جراحی تیروئید دچار فلج تارهای صوتی می‌شوند در نهایت بعد از گذشت دوره طلایی بهبود نیافته و نیاز به جراحی خواهند داشت. به تعبیری 80 درصد از موارد فلج تارهای صوتی ناشی از جراحی تیروئید به طور کامل یا رضایت بخش با گفتاردرمانی بهبود پیدا می‌کنند. 

فیلم فلج یکطرفه تار صوتی راست با علت نامشخص در آقای میانسال

درمان فلج شدن تارهای صوتی با گفتاردرمانی:

استروبوسکوپی حنجره برای بررسی وضعیت صداسازی و نوع شدت فلج تارهای صوتی و تعیین مکانیزهای جبرانی مخرب توسط متخصص گفتاردرمانی انجام می‌شود. همچنین احتمال دارد آندوسکوپی بلع برای تشخیص هرگونه اختلال بلع و طراحی برنامه درمانی انجام شود. در نهایت بعد از شرح حال و ارزیابی دقیق بالینی آنالیز صوت برای بررسی کمیت و کیفیت صدا انجام خواهد شد. این اطلاعات برای پیگیری روند درمان و پیشرفت و بهبود علائم ضروری است.
 
اولین قدم برای توانبخشی فلج تارهای صوتی و گفتاردرمانی در این بیماران ارزیابی توانایی‌های آسیب دیده است. به دلیل اهمیت تغذیه ایمن دهانی و خطر عفونت ریه ناشی از اختلال بلع و آسپیراسیوت مواد غذایی به ریه معمولا بررسی توانایی تغذیه دهانی و احتمال وجود اختلال بلع اولویت اصلی درمان است. 
 
تاریخچه و شرح حال دقیق، ارزیابی بالینی بیمار و در صورت لزوم انجام آندوسکوپی بلع جهت تعیین شدت اختلال بلع و راه های درمان و تغذیه ایمن ضروری است.
معمولا در فلج یکطرفه، تار صوتی سالم به عنوان بخشی از یک مکانیزم جبرانی و برای جبران ضعف طرف آسیب دیده پرکارتر می‌شود. با گذشت زمان انقباضات شدید تار صوتی سالم و عضلات بالاتر مانند تار صوتی کاذب و چین آراپی گلوت و حتی عضلات خارجی حنجره منجر به شکل گیری وضعیتی پاتولوژیک می‌شود که کمیت و کیفیت صدا را بیشتر از پیش مختل می‌سازد. در این بیماران شدت اختلال صدا بسیار شدید بوده و به هیچ عنوان متناسب با فلج یکطرفه تار صوتی نیست. 
 
مراجعه و درمان زودهنگام با گفتاردرمانی از ایجاد این وضعیت پیشگیری می‌کند. این کار با روش‌های درمانی رفتاری، ارائه فیدبک بینایی با کمک استروبوسکوپی و ماساژهای تخصصی حنجره انجام می‌شود. در بسیاری از بیمارانی که به موقع مراجعه نمی‌کنند، جلسات زیادی از برنامه گفتاردرمانی به اصلاح این الگو و کاهش بیش فعالی سمت سالم اختصاص پیدا می‌کند. به همین دلیل درمان زودهنگام به طور قابل توجه به صرفه جوئی در زمان و هزینه بیمار کمک می‌کند. 
 
هدف بعدی گفتاردرمانی تسهیل عملکرد تار صوتی آسیب دیده است. گفتاردرمانگر متخصص در زمینه اختلالات صوت با طراحی برنامه درمانی و تمرینات متناسب با نوع و شدت فلج تار صوتی به بهبود عملکرد تار صوتی آسیب دیده کمک می‌کند. تسهیل حرکات تار صوتی با تمرینات مناسب و بهبود بسته شدن تارهای صوتی از جمله اهداف درمانی است. افزایش حجم و بلندی صدا و بهبود دامنه فرکانسی آن و افزایش کیفیت صدا طی جلسات گفتاردرمانی پیگیری می‌شود. همچنین تحریک الکتریکی عصب در برخی موارد بهبود تار صوتی آسیب دیده را تسهیل می‌کند. موفقیت درمان در دوره طلایی 6 ماهه به شروع هر چه سریعتر درمان و پیگیری منظم جلسات درمانی و پیروی از دستورها و تمرینات درمانی بستگی دارد. 
ما در کلینیک زاگرس کرمانشاه تمام امکانات لازم را برای تشخیص سریع و دقیق فلج تارهای صوتی را در اختیار داریم. کلینیک زاگرس کرمانشاه برای تشخیص دقیق، تعیین شدت اختلال و طراحی برنامه درمانی بازتوانی فلج تارهای صوتی ابزارهای پیشرفته و به روز در اختیار دارد. وجود این امکانات در کنار تجربه کار با هزاران بیمار مبتلا به فلج تارهای صوتی فرصتی استثنایی برای مراجعانی است که به دنبال خدمات تخصصی برای درمان فلج شدن تارهای صوتی هستند.
 

Admin-hiwa

استروبوسکوپی حنجرهآنالیز صدا‌‌‌آندوسکوپی بلعدرمان اختلالات بلعگفتاردرمانی

فیسبوکتوئیترپینترسترددیتDeliciousلینکدینواتس اپتلگرامایمیل

نوشته های مرتبط ...

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *